نفوذ دوم ساواك در حزب توده و ماجراي عباس شهرياري

پلنوم دوازدهم كميته مركزي حزب توده از پنج‌شنبه 16 خرداد تا پنج‌شنبه 23 خرداد سال 1347 (5ـ13 ژوئن 1968) تشكيل شد. در اين پلنوم مسئله مهمي وجود نداشت.
در اواخر سالهاي 1340 مسئله عباس شهرياري علني شد:
در سال 1348، ميلوانف  مسئول ايران در شعبه بين‌المللي حزب كمونيست شوروي به كيانوري، كه به مسكو رفته بود، گفت: «به رادمنش بگوييد دوره 3 يا 4 ساله زندان مأمور ساواكي كه شهرياري به شوروي فرستاده بود، تمام شده است و ما بايد او را به ايران بازگردانيم. لازم است رهبري حزب دربارة اين سازمان ساواك‌زدة تهران بالاخره تصميم بگيرد.»  او توضيح داد كه، 3 يا 4 سال قبل پس از دستگيري علي خاوري و پرويز حكمت‌جو عباس شهرياري يك مأمور ساواك را به نام رابط حزبي از مرز آذربايجان به شوروي فرستاد و با رادمنش ملاقات كرد. روس‌ها اطلاع يافتند كه وي ساواكي است و وقتي او را دستگير و بازجويي كردند، بلافاصله اعتراف كرد و دقيقاً اطلاع داد كه تمام سازمان حزب توده در ايران، كه عباس شهرياري در رأس آن است، در دست ساواك است و اين سازمان توسط ساواك پديد آمده است. شوروي‌ها جريان را با رادمنش در ميان گذاشتند، ولي رادمنش به علت اعتماد به شهرياري نپذيرفت.
شوروي‌ها، كه ديگر وجود رادمنش را در رأس حزب توده ضرور نمي‌دانستند توسط ميلوانف از كيانوري خواستند كه جريان را با هيئت دبيران مطرح ساخته و به طور جدي پيگيري نمايد. كيانوري، مسئله را با «بوروي موقت» (رادمنش، اسكندري، كامبخش) در ميان گذارد، ولي آنها گفتند كه شوروي‌ها اشتباه مي‌كنند و رادمنش شخصاً شهرياري را ضمانت كرده است.
در 6ـ11 آذر 1348، پلنوم 13 كميته مركزي حزب توده تشكيل شد. در اين پلنوم، رادمنش گزارش «درخشاني» از پيشرفت كار تشكيلات حزب در ايران ارايه كرد! كيانوري مسئله را به طور سربسته مطرح ساخت و «ساواك‌زدگي» تشكيلات تهران را به اطلاع پلنوم رسانيد. رادمنش و اسكندري به طور جدي از عباس شهرياري دفاع كردند، ولي اعضاي پلنوم به ترديد افتادند و كميسيوني مركب از دانشيان و رادمنش و كيانوري براي رسيدگي به مسئله فوق تشكيل دادند. كميسيون پس از مدتي گزارشي با دو رأي (دانشيان و كيانوري) تهيه كرد و «ساواك‌زدگي» تشكيلات تهران را تأييد نمود. هيئت اجرائيه، بدون حضور كيانوري (او در پلنوم دوازدهم به عضويت هيئت اجرائيه انتخاب نشده بود) نتيجه كار كميسيون را بررسي كرد و با پيشنهاد دانشيان، رأي به بركناري رادمنش از دبيركلي حزب داد. به پيشنهاد دانشيان، ايرج اسكندري دبير اول حزب شد.
در پلنوم 14، كه در ديماه 1349 برگزار شد، رادمنش طي نطق 2 ساعته از شهرياري دفاع كرد،
ولي پلنوم تصميم هيئت اجرائيه را مبني بر بركناري رادمنش و دبيراولي اسكندري تأييد نمود. كيانوري، مجدداً به عضويت هيئت اجرائيه انتخاب شد. بدين ترتيب، دورة دبيراولي اسكندري، كه 7 سال طول كشيد، آغاز گرديد. در اين پلنوم فرج‌الله ميزاني (جوانشير) عضو هيئت اجرائيه و مسئول راديو پيك ايران شد.
در اين سالها، كامبخش مسئول كل تشكيلات و كيانوري معاون او بود. پس از مرگ كامبخش، كيانوري دبير دوم حزب و مسئول تشكيلات ايران و اروپاي غربي گرديد. كار تشكيلاتي در ايران سازمان جديدي يافت و نقش كيانوري در حزب توده برجسته شد. شوروي‌ها به كيانوري پيشنهاد كردند كه مركز كار تشكيلاتي از دبيرخانه حزب در لايپزيك ـ كه از نظر آنها امنيت كافي نداشت ـ جدا شود. به كمك سفارت شوروي و حزب سوسياليست متحده آلمان شرقي، مركزي براي كارهاي تشكيلاتي حزب توده در نزديكي برلين شرقي تهيه شد و 4 نفر عضو شعبة تشكيلاتي (كيانوري ـ مسئول كل و مسئول كار در ايران، منوچهر بهزادي ـ مسئول كشورهاي غربي، انوشيروان ابراهيمي ـ مسئول كشورهاي اطراف ايران و كاظم نديم) در آن به كار پرداختند.