فعاليت افسران آلماني در نهضت جنگل در جنگ جهاني اول

پس از شكلگيري نهضت جنگل، بعضي از افسران آلماني و اتريشي با ميرزا كوچك خان همكاري داشتند. البته بايد توجه داشت كه فعاليت افسران آلماني و اتريشي در نهضت جنگل از روي برنامهريزي قبلي و با دستورالعمل دولت آلمان نبود بلكه بيشتر آنها از زندان روسها فرار كرده و با شنيدن آوازه جنگليها به آنجا روي آورده بودند. علاوه بر افسران آلماني و اتريشي، عدهاي از افسران ترك نيز با نهضت جنگل و ميرزا كوچكخان همكاري داشتند. انورپاشا وزير جنگ عثماني كه شنيده بود در منطقه شمال ايران جمعيتي به نام اتحاد اسلام به وجود آمده، تصميم گرفت به لحاظ اسلحه و مهمات به آنها كمك كند. بنابراين، حسين افندي را، كه اصلا تبريزي بود و در دانشگاه استانبول تحصيل كرده بود، مأمور نمود سيصد قبضه تفنگ، مقدار زيادي فشنگ، يك جلد كلامالله، يك ساعت و يك قبضه شمشير را به عنوان هديه به جنگليها برساند. 
علاوه بر كمك تسليحاتي، طبق خواهش ميرزا چهار نفر از افسران ترك به جنگل آمدند و به تربيت افراد جنگل پرداختند كه عبارت بودند از: مين باشي (سرگرد) يوسف، ضياء بيگ، يوزباشي (سروان) يعقوب بيگ، گروهبان عمرافندي، و گروهبان عثمان افندي. اين افسران مدتها در ميان مجاهدين جنگل به سر بردند و در جنگها شركت فعال داشتند تا اينكه به موجب قرارداد آتش بس 1336 كه ميان جنگليها و فرماندهان انگليسي مقيم ايران منعقد شد از ادامه خدمت معاف شدند و به كشور خود بازگشتند. 
يكي از فعاليتهاي ميرزا كوچك خان تأسيس مدرسه نظام ملي در قريه گوراب زرمخ نزديك كسما بود. در اين مدرسه آموزشهاي نظامي داده ميشد. افسران اين مدرسه ده دوازده نفر از صاحبمنصبان نظميه رشت بودند. علاوه برآنها، چند نفر از افسران خارجي نيز در اداره اين مدرسه دخالت داشتند كه عبارت بودند از سرگرد پاشن رئيس مدرسه و فرمانده قوا در منجيل، كه بعد از شكست جنگليها از قواي انگليسي ديگر اثري از او ديده نشد.   محمدعلي گيلك در مورد چگونگي ورود پاشن به جنگل مينويسد كه يكي از دوستان ميرزا كوچك خان به نام دكتر ابوالقاسم خان فربد كه براي كاري در تهران اقامت داشت سه نفر را به جنگل معرفي نمود؛ يكي از آنها سرگرد پاشن بود كه پس از ورود به نهضت جنگل رياست مدرسه نظام ملي را برعهده گرفت.   غير از سرگرد پاشن، ستوان اشتريخ اتريشي و چند نفر افسر آلماني ديگر از جمله ستوان اشنايدر و ستوان والتريش زيردست پاشن خدمت ميكردند.   البته اينها در روسيه اسير بودند و پس از انقلاب روسيه فرار كرده و از راه بادكوبه و انزلي به جنگل آمده بودند و تقريبآ 50 نفر از جوانان رشت به مدت دو ماه تحت تعليم آنها قرار داشتند كه پس از خاتمه جنگ از خدمت جنگل كناره گرفتند. 
يكي ديگر از افرادي كه در نهضت جنگل با ميرزا كوچك خان همكاري نزديكي داشت گائوك آلماني معروف به نام ايراني هوشنگ بود.   البته محمدعلي گيلك معتقد است كه روس بودن گائوك بيشتر به حقيقت نزديك است تا آلماني بودن او. براساس گفته گيلك، گائوك قبل از ورود به نهضت جنگل در اصفهان عضو كنسولگري روسيه بود. طولي نكشيد كه به تهران آمد و وارد بانك استقراضي شد. پس از پيروزي انقلاب در روسيه با افراد آزاديخواه تهران ارتباط پيدا كرد و باتلاش آنها به رشت آمد تا به نهضت جنگل ملحق شود؛ ولي در بين راه انگليسيها او را دستگير و به هندوستان تبعيد كردند. پس از آزادي به روسيه رفت و همراه با بلشويكها به ايران بازگشت و با سمت مترجمي وارد انزلي شد. سپس به جنگليها پيوست و دلبستگي زيادي به ميرزا كوچكخان پيدا نمود و تا آخرين لحظه همراه ميرزا بود.