روايت شاه از سفر خود و ثريا به روسيه در 1335 (زندگي سياسي شاه – بعد از كودتاي 28مرداد)

شماره صفحه:219
در سال 1335 بنا به دعوت دولت اتحاد جماهير شوروي من و ملكه ثريا به روسيه مسافرت رسمي نموديم و از ما پذيرايي شاياني به عمل آوردند و فرصتي براي ديدار بسياري از نقاط آن كشور بدست آمد و مجالي پيدا شد كه با خروشچف و ساير همقطاران وي از قبيل ورشيلف و بولگانين و ميكويان و شپيلف مذاكراتي بي پرده و صريح به عمل آيد. روس ها مدعي بودند كه سياستشان بر اساس همزيستي مسالمت آميز و عدم مداخله در امور ساير كشورهاست و مي پرسيدند با اين وصف به چه علت ما به پيمان بغداد ملحق شده ايم؟ من در جواب گفتم كه علت
شماره صفحه:220    آن را بايد با مطالعه روابط بين كشورهاي ايران و روسيه پيدا كنند و به ميزبانان خود يادآور شدم كه روس ها در طي چندين قرن همواره سعي و كوشش داشته اند كه از راه ايران به طرف جنوب ايران پيشروي نمايند. در سال1907 ميلادي به خاك ايران وارد شدند تا نهضت مشروطه طلبي مردم ايران را از بين ببرند. در دوران جنگ اول جهاني باز به تجاوز نسبت به ايران اقدام كردند و نبايد فراموش كنند كه در طي سال هاي جنگ دوم جهاني با آنكه عهدنامه هاي دوستي بين دو كشور برقرار بود به كشور ايران حمله آوردند و در سال1324 اقدام به تاسيس يك دولت دست نشانده خود نمودند تا بدين وسيله استان زرخيز آذربايجان را از كشور ايران مجزا سازند و زير سلطه خويش درآورند. خروشچف و ساير همقطاران وي خود را مسئول تجاوزات مزبور ندانسته و گفتند كه اين وقايع پيش از زمان زمامداري آن ها به وقوع پيوسته است. خروشچف اعتراف كرد كه كشور وي اشتباهاتي كرده ولي اظهار داشت كه ملت ايران بايد به حسن نيت او و ساير اولياي امور كشور روسيه كه در آن محل حضور داشتند اعتماد داشته باشد. من به خروشچف اطمينان دادم كه احساسات دوستانه ما ايرانيان نسبت به وي و مردم ورسيه بسيار زياد است ولي خاطر نشان ساختم كه اگر بشر از تجربيات گذشته درس عبرت نگيرد نمونه كمال سفاهت اوست. خروشچف مي خواست بداند كه چگونه ممكن است دولت ايران عضويت پيمان

 

شماره صفحه:221    بغداد را كه انگليس ها نيز عضو آن هستند قبول نمايد در صورتي كه انگليس ها نيز در جنگ دوم جهاني در تجاوز به كشور ايران مقصر بودند و پيشنهاد تجاوز هم اول از طرف آن ها شده بود. در پاسخ گفتم انگليس ها اقلا در سر موقع به وعده خود وفا نموده و كشور ايران را تخليه نمودند ولي روس ها از اين عمل نيز امتناع كردند. خروشچف درباره آنچه به نظر وي جنبه تهاجمي و نظامي پيمان بغداد بود صحبت مي كرد و مي گفت كه وي در اوائل امر چنين استنباط مي كرده است كه پيمان بغداد مزبور كيفيت نظامي ندارد ولي بعدا متوجه شده است كه تصورش خطا بوده است. در جواب توضيح دادم كه در جلسات پيمان مذاكرات مربوط به دفاع در اطراف جبال البرز و الوند بوده است و هيچ يك از اين دو سلسله كوه در خاك روسيه واقع نشده و هر دو در ايران است. خروشچف بالاخره تصديق كرد كه ايران قصد تجاوزي به كشور روسيه ندارد ولي اظهار داشت كه دولت معظمي ممكن است ما را بر خلاف ميل خود وادار سازد كه كشور خود را براي حمله به روسيه در اختيار آن بگذاريم و اظهار نظر كرد كه شايد ما براي انجام همين منظور اجبارا به اين پيمان ملحق شده باشيم. من با كمال تاكيد پاسخ دادم كه ما به پيمان بغداد به صرف اراده خود و به عنوان شريك متساوي الحقوق ملحق شده ايم و هيچ كس ما را مجبور به الحاق نكرده واگر چنين فشاري به ما وارد شده بود در مقابل آن مقاومت مي كرديم
شماره صفحه:222    و اضافه كردم كه ما هرگز اجازه نخواهيم داد كه كشور ما براي اجراي مقاصد تجاوزكارانه بر خلاف روسيه شوروي مورد استفاده قرار گيرد و به خروشچف قول سربازي دادم كه تا مدتي كه من بر تخت سلطنت ايران هستم كشور من به هيچ وجه با تقاضاي تجاوزكارانه برخلاف روسيه شووي موافقت نخواهد كرد و شريك در چنين عملي نخواهد شد. خروشچف و همكاران وي با كمال گشادگي خاطر گفتند كه به اظهارات من اعتماد كامل دارند و طبق پيشنهاد آن ها اعلاميه مشتركي كه حكايت مي كرد مذاكرات در محيط دوستانه صورت گرفته و هر دو طرف مصممند مناسبات فيمابين را تحكيم نمايند صادر نموديم.