زلزله یک سخنرانی ساده

13‌ خرداد 1342مطابق با 10 محرم عاشورای 1383ه. ق. نطق تاریخی امام خمینی در مدرسه فیضیه قم علیه عملکرد ضد اسلامی رضاه شاه پهلوی و دستگاه حاکمه و رژیم اسرائیل، که این سخنرانی موجب دستگیری امام درپانزده خردادگردید. برخی حرکتهای رژیم در طول سال 1341، همچون تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و نیز انقلاب سفیدکه ماهیتی استعماری داشته و مغایر با شعائر اسلامی بود و موجبات تحریک احساسات مذهبی روحانیون و مردم و مخالف آنان را فراهم آورد. ودر نهایت ایجاد خفقان از سوی رژیم پهلوی و فاجعه خونین مدرسه فیضیه قم(2 فروردین 1342) مقدمات بسیج روحانیت و مردم علیه شاه را فراهم نمود در محرم سال 1383 هـ. ق مصادف با خرداد 42، امام خمینی، رهبر نهضت، روحانیون و طلاب قم را جهت مبارزه آماده کرد و علمای بلاد را به میدان فرا می خواند، ‌

‌(آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی پرونده امام خمینی، ج2، شماره باز یابی 480066) تا از سخنرانی های ایام محرم جهت افشای ماهیت ضد اسلامی رژیم بهره برند امام در اردیبهشت 42 پیامی به اصناف مختلف همدان و روحانیون بستان آباد و علمای گیلان فرستاده و اعلا م نمودنند ((اسلام در خطر است... اعتراضات را علیه شاه گسترش دهند... و نشریه هایی به عنوان پشتیبانی از مقاصد اسلامی منتشر نمایند. و در ضمن حمایتهای رژیم را از بهائیان تشریح فرمودند (حسینیان، ص 264) و نیز سخنرانی های خود (در آخرین روزهای ذی الحجه) نارضایتی خود را از روند مبارزه اعلام کردند. و قم و نجف و همگان را جهت قیامی الهی دعوت نمودند (صحیفه امام، ج1، ص 206) با نزدیک شدن ماه محرم ساواک طرحی جهت خنثی کردن اقدامات روحانیون در ماه محرم ابلاغ کرد‌:،، با مدیران مساجد و با بانیان مجالس سوگواری تماس گرفته و از اهانت به مقا مات و تحریک مردم خود داری کنند. از سخنرانی وعاظ آشوب گر جلو گیری شود... قبل از محرم به سر دسته ها تذکرات لازم داده شود که مراتب حفظ مقررات و نظم و دسته بندی خود باشند،، و ساواک در همین طرح پیش بینی می کند که در ماه محرم روحانیون نسبت به سه مو ضوع انتقاد خواهند کرد. ‌

1. انحراف زمامداران فعلی ایران. (از قانون اساسی و تضعیف دین و روحانیت. ‌‌

2. دولت ایران تحت فشار استمار گران غربی، دولت اسرائیل بر ضد کشورهای مسلمان عربی ارتباط برقرار ساخته و به پیشرفت صهیو نیسم کمک می نماید. ‌

3. به دلیل زیر پا گذاشتن قانون اساسی و اسلام و دفاع از استمار گران مسلمین باید علیه آنان مبارزه کنند. (مرکز اسناد انقلاب اسلامی، پرونده محرم سال 1383، بخشنامه اداره کل سوم به کلیه ساواک ها) امام خمینی طی اعلا میه ای خطاب به وعاظ و مبلغین، ضمن افشای اقدامات رژیم اعلام کردند، این التزامات علاوه بر آن که ارزش قانونی نداشته و مخالفت با آن هیچ اثری ندارد التزام گیرندگان مجرم و قابل تعقیب هستند، و امام لازم دانستند مبلغین فرضیه دینی خود را بر مسلمین ادا نمایند و فرمودند، خطر امروز به اسلام کمتر از خطر بنی امیه نیست. و خط مشی مبارزه را که ((گوشزد کردن خطر اسرائیل و عمال آن و نیز مصیبتهای وارده بر اسلام و مراکز فقه و دیانت)) بود یاد آور شدند و ((سکوت)) را تائید دستگاه جبار و کمک به دشمنان اسلام)) خواندند(صحیفه امام، ج 1، ص 229) رهنمود های امام تاثیر خود را بخشیدو((حتی روش آن عده از گویند گان مذهبی را نیز که کمتر وارد جنجالهای سیاسی می شدند، تغییر داد و چون خود را به موجب فتوای آیت الله خمینی شرعا مسئول می دانند، شروع به انتقاد و تحریک کرده اند، (آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، پرونده محرم 1383، گزارش اداره بررسی ها به مقامات ساواک، مورخ 42/3/11) وضع عزاداری در تهران بسیار بی سابقه بوده و در دستجات و مجالس روضه خوانی تعداد زیادی جمعیت شرکت می کرد که شاید در ده سال اخیر بی سابقه بود (همان. سند شماره 312/827 مورخ 1342/3/14) چیز تازهای که در این عزاداری ها بیش از همه چیز جلوه می کرد، عکس امام خمینی(ره) بود که بر روی تمام پرچم ها و علامت ها و کتل ها نصب شده بود، و توجه ها در پشتیبانی از آیت الله خمینی سروده می شد. ، (همان، همانجا) البته ساواک چند روز قبل از ایام عاشورا،،، ضمن اعلام آمادگی سعی می کرد حتی الامکان در این دو روز از اصطکاک مامورین با عزاداران و عاظ خود داری گردد و اسامی و مشخصات روحانیون تند رو را تهیه نموده که پس از بر گزاری ایام عزاداری تصمیم لازم در باره آنها اتخاذ شود(همان، سند 333/9789 مورخ /11 42/3) و با تمام شدن عاشورا شروع به دستگیری روحانیون در تهران نمود (دوانی، ص 353) امام ضمن اعلام تصمیم خود مبنی بر سخنرانی روز عاشورا در فیضیه قم، از شهرهای نزدیک دعوت نمودند تا در روز موعود خود را به قم برسانند (کرباسچی، ص296 به نقل از حجت السلام عبد المجید معادیخواه) ‌

مقارن عصر عاشورا امام خمینی(ره) وارد مدرسه فیضیه شدند و بیانات تاریخی خود را ایراد نمودند. ((جمعیت تمام صحن مدرسه فیضیه، صحن بزرگ حضرت، میدان جلوی صحن و صحن اعظم را گرفته بود. تمام پشت بام ها پر از جمعیت بود که غالبا از شهر ستانها آمده بودند. جمعیت را در حدود دویست هزار نفر می گفتند و اظهار می داشتند در تاریخ قم چنین جمعیتی دیده نشده..... (صدای صلوات جمعیت به مناسبت ورود امام تا دو کیلومتر می رفت)

حسینیان به نقل از آرشیو اسناد انقلاب اسلامی، سند پیوست 35، ص، 466)

امام طی سخنان خود که به افشا گری جنایات رژیم پرداخت حمله به مدرسه فیضیه را محکوم کرد و اعمال رژیم را در فیضیه قم با ظلم عمال بنی امیه و یزید در روز عاشورا مقایسه نمود. به نظر امام،، بنی امیه و حکومت یزید با خاندان پیغمبر مخالف بودند بنی هاشم را نمی خواستند و غرض آنها از بین بردن این شجره طیبه بود... دستگاه جبار ایران (نیز) با مراجع سر جنگ دارد با علما یاسلام مخالف بود به قرآن چکار داشتند به مدرسه فیضیه... و طلاب علوم دینییه چکار (دارند؟... ) امام را به این نتیجه رسیدند که رژیم((با اسلام و روحانیت مخالفند...

اسرائیل نمی خواهد در این مملکت علمای اسلام باشند.... )) ‌

اسرائیل می خواهد اقتصاد و تجارت و ثروت این مملکت را قبضه کند. سپس امام تاکید کردند قرآن و اسلام و و روحانیت و مراکز علم و دانش سد راه آنهاست و آنها می خواهند این سدها را نابود کنند. سپس امام در بیانات خود رفراندوم شاه را بر خلاف مصالح ملت ایران خواندند و اعمال اخیر سازمان امنیت را برای مردم فاش کردند ((که عده ای از وعاظ و خطبا، تهران را برده اند سازمان امنیت را برای مردم فاش کردند ((که عده ای از وعاظ و خطبا، تهران را برده اند سازمان امنیت را تهدید کرده اند که از سه موضوع حرف نزنند. از شاه بد گویی نکنند.

به اسرائیل حمله نکنند، نگریند که اسلام در خطر است و دیگر هر چه بگویند آزادند. تمام گرفتاریها و اختلافات ما در همین سه موضوع نهفته است... ،

اگر ما نگوییم اسرائیل برای اسلام و مسلمین خطرناک است آیا خطر ناک نیست؟و اصولا چه ارتباطی و تناسبی بین شاه و اسرائیل است که سازمان امنیت می گوید از شاه صحبت نکنید... آیا به نظر سازمان امنیت شاه اسرائیلی است؟(شاه یهودی است... )) امام خمینی ضمن نصیحت به شاه، وی را به عبرت گرفتن از سرانجام پدرش فرا خواند(امام خمینی، ج، 1، ص 91. 94) ‌

در این سخنرانی که به زبان ساده ایراد شد و درک آن برای مردم کوچه و بازار بسیار آسان می نمود، محمد رضاه شاه، برای نخستین بار از سوی شخصیتی روحانی موردسوال، انتقاد، سرزنش قرار گرفته بود.

نطق روز 13 خرداد نقطه ی عطفی در تاریخ معاصر ایران و نمودی از یک واکنش شدید بود. انعکاس سخنان امام در محافل سیاسی داخل و خارج، این تصور را بوجود آورد که در صورت عدم حمایت جدی و همه جانبه از شاه، امکان سقوط او به وسیله یک انقلاب وجود دارد، (منصوری، ص 156) ‌به دنبال سخنرانی امام خمینی(ره)، در سحر گاه 15 خرداد امام(ره) در منزل خود در قم دستگیر و به تهران منتقل شد و مو جبات قیام فراگیر و خود جوش پانزدهم خرداد 1342فراهم آمد که این قیام آغاز مرحله ی جدیدی در تاریخ ایران، و به خصوص در مناسبات علما و دولت بود.

از آن پس با تشدید ماهیت دیکتاتوری رژیم پهلوی که در نتیجه ی حمایت استوار ایالا‌ت متحده آمریکا تقویت می شد، هدف های عده ی روز افزونی از علما به رهبری امام خمینی(ره) نیز هر روز تند روانه تر شد و وفاداری تزلزل ناپذیر توده های مردم ایران به اسلام، منجر به حمایت جدی و همه جانبه آنان از روحانیت بود. لذا قیام 15 خرداد را می توان طلیعه انقلاب اسلامی نامید.

مآخذ

. امام خمینی، صحیفه نور، ج 1، تهران 1370، مو سسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

. حسینیان، روح الله، 3 سال ستیز مرجعیت شیعه(1341. 43) مرکز اسناد انقلاب اسلامی،. 1382

. دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران، ج 3، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،. 1377‌

کرباسچی، غلامرضا، هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ج2، بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی، تهران. 1371‌

. ‌مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پرونده امام خمینی، ج 2، پرونده محرم. 1383ه. ق.

. ‌منصوری، جواد، تاریخ قیام پانزدهم خرداد به روایت اسناد، ج، 1، تهران، 1377، ‌