خروج شاه از كشور
هنگامي كه به دنبال درج آن مقاله توهين‌آميز در روزنامه اطلاعات، قيام مردم قم در روز 19 دي سال 1356 به خاك و خون كشيده شد، شايد اين تصور وجود نداشت كه چند روزي بيش از يك سال بعد و در 26 دي 1357 محمدرضا پهلوي در برابر حركت توفنده انقلاب براي هميشه مجبور به ترك و در واقع فرار از كشور شود.
روند حوادث و گسترش ناآرامي‌هاي سياسي و انقلابي متعاقب قيام 19 دي 1356 آنچنان سريع و زنجيره‌وار اتفاق افتاد كه حاكميت و حاميان خارجي آن كه در راس همه آنان، آمريكاييان قرار داشتند، با وجود تمام امكانات اطلاعاتي كه در اختيار داشتند، بموقع به عمق و ريشه‌هاي بنيادي حوادث پي‌نبردند و نتوانستند براي پيشگيري از آن كه بسرعت رژيم پهلوي را به سوي زوال و نيستي سوق مي‌داد، چاره‌اي كارساز بيابند.
شاه مستاصل در طول سال‌هاي 1357 1356 براي كند ساختن تحرك انقلابي مردم ايران راه‌هاي بسياري را آزمود و بويژه از كاربرد خشونت هيچ دريغ نكرد، اما مردم مصمم بودند تحت رهبري امام خميني به عمر نظام شاهنشاهي پهلوي، براي هميشه پايان دهند.
در اين ميان، حاميان خارجي شاه نيز نتوانستند هيچ كاري براي نجات او انجام دهند. تا جايي كه آمريكاييان حتي از ترس انقلابيون جرات نكردند شاه را به خاك خود راه دهند. بدين ترتيب و در حالي‌كه فقط 26 روز پس از خروج شاه از كشور، نظام شاهنشاهي به پايان راه خود رسيد و انقلاب اسلامي پيروز شد، شاه در خارج از كشور جايي براي زندگي پيدا نمي‌كرد و بويژه هم‌پيمانان سابق او حاضر نبودند ولو براي مدت زماني كوتاه از اين بيمار مبتلا به سرطان حاد خون، پذيرايي كنند.
بدين ترتيب بود كه او پس از مدت‌ها در به‌دري نهايتا در 5 مرداد 1359 مرد و در مسجد الرفاعي در مصر به خاك سپرده شد.
منابع:
مظفر شاهدي، حزب رستاخيز؛ اشتباه بزرگ، 2 جلد، چاپ دوم، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي، 1386؛ همو ساواك، چاپ اول، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي، 1386