از قاجاريه به پهلوي
«از قاجاريه به پهلوي» عنوان يكي ديگر از آثار دكتر محمدقلي مجد، پژوهشگر و محقق ايراني مقيم آمريكا است كه توسط مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي منتشر شده است. در اين كتاب كه ترجمه متن انگليسي همين اثر تحت‌عنوان «From Qajar to Pahlavi: Iran; 1919_ 1930» مي‌باشد، چهار هزار روز از تاريخ ايران از تاريخ 1298 تا 1309 هجري خورشيدي به تصوير كشيده شده است. مجد براي اين بررسي روزشمار‌گونه، از 633 سند منتشر نشده بهره برده كه در قالب گزارش، تلگرام، ابلاغيه، دستورالعمل، نامه و يادداشت در آرشيو وزارت امورخارجه آمريكا نگهداري مي‌شود.
نكته حائز اهميت آن است كه دكتر مجد اولين كسي است كه به شكل گسترده از اسناد علني شده آمريكا براي بررسي تاريخ ايران در طول سال‌هاي 1941 ـ 1921 استفاده كرده است.
گزارش‌هاي قيد شده در اين اسناد، ايران را سرزميني معرفي مي‌كند كه بيست سال به غارت رفته، با وحشي‌گري سركوب شده و به شدت آسيب ديده است. فقر، ستم، قتل در زندان، سانسور و جالب‌تر از همه كمبود مواد غذايي در اين كشور بيداد مي‌كرد. در واقع، ايران‌نويني كه «رضاشاه كبير» معمار آن بود، يك ديكتاتوري بي‌رحم و خشن نظامي بود كه در آن قانون اساسي و مجلس به شوخي شباهت داشت. «ايران نو» يكي از فقيرترين و عقب‌مانده‌ترين كشورهاي جهان زمان خود بود كه نود درصد جمعيت آن بي‌سواد بودند؛ از جمله خود رضاشاه.
سفير آمريكا در تهران، رضاشاه را در زمان سلطنتش چنين توصيف كرده است: «پسر بي‌سواد يك روستايي بي‌سواد»، مردي كه «تنها مقدار ناچيزي با توحش فاصله دارد». ولي در يك چيز با آنها متفاوت بود: او يكي از ثروتمندترين مردان جهان زمان خود به شمار مي‌رفت.
كتاب «قاجار به پهلوي» نيز مستند به اسناد وزارت امورخارجه آمريكاست؛ اسنادي كه طي 30 سال اخير در اختيار محققان بوده ولي چندان مورد استفاده قرار نگرفته بود.