دلایل توجیهی آغاز مناسبات ایران و تایلند در عصر پهلوی

در این دوره نقش بریتانیا در سیاست خارجی ایران پر رنگ­تر از کشورهای تاثیر گذار دیگر نظیر فرانسه،روسیه و آمریکا بود و ایران رویکردی متمایل به انگلستان داشت. وقوع کودتای بیست و هشتم مرداد و بازگرداندن قدرت به محمدرضا پهلوی توسط آمریکا فصل جدیدی در مناسبات خارجی ایران گشود و از این پس سیاست خارجی ایران متمایل به آمریکا گردید. در این دوره و بخصوص پس از آغاز جنگ سرد بین دو ابرقدرت آمریکا و شوروی، توسعه روابط با کشورهای متمایل به غرب در دستور کار پادشاهی پهلوی قرار گرفت وتایلند نیز در زمره این کشورها بود. البته وجود نظام پادشاهی در تایلند و ارتباط نزدیک اعضای خاندان سلطنتی دو کشور با یکدیگر نیز یکی دیگر از انگیزه­های دو کشور برای برقرای روابط رسمی دیپلماتیک بشمار می رفت. اسناد تاریخی نشان می دهد که تا قبل از برقراری رسمی روابط و تبادل سفیر، ارتباطات پراکنده ای حتی در سطوح عالی بین دو کشور وجود داشته است. ارتباطات دوستانه دیپلماتهای ایرانی و سیامی از خلال نامه آقای علیقلی سفیر ایران در واشنگتن که در اسفند ماه 1331 برای وزارت امورخارجه فرستاده است هویدا می باشد:
  "وزارت علیه امور خارجه
در شب بیست و هشتم فوریه 1913 پرنس و پرنسس پراباند وزیر مختار سیام مقیم واشگتن که پسر عموی پادشاه حالیه سیام است این بنده و مادام مروج السلطنه را به مهمانی شام دعوت نمود و چند نفر مهمان دیگر از قبیل محققان ادارات و اعضای محترم ادارات با مادامهایشان را دعوت نمود ولی مهمان افتخار ایشان بنده و مادام بودیم و نهایت مهربانی و مهمان­نوازی را نسبت بما مبذول داشته، پرنس مذکور بسیار تربیت شده و از موجهین مدرسه حکمیه آكسفورد انگلستان است.  چاکر علیقلی "
پیشنهاد برقراري روابط رسمی و تبادل سفیر بین ایران و سیام را اولین بار آقای علی اصغر حکمت سفیر ایران در دهلی نو مطرح كرد. وی در تاریخ 19 بهمن 1332 در نامه­ای به وزارت امورخارجه با اشاره به ملاقات سفیر سیام با وی، موضوع برقراری روابط با سیام را پیشنهاد نمود. مسلمان بودن یک سوم مردم سیام، شرایط ژئواستراتژیک، و وجود دموکراسی در این کشور از دلایل توجیهی  حکمت  برای پیشنهاد خود بود. متن نامه ارسالی به اداره پنجم سیاسی به شرح زیر بود:
 " از سفارت کبرای شاهنشاهی ایران
به وزارت امور خارجه
امروز سفیر کبیر تایلند ( سیام ) با اینجانب ملاقات و ضمن صحبت راجع به برقراری روابط سیاسی با کشورهای مستقل جنوب آسیا اظهار تمایل مینمود. مخصوصا با مملکت سیام که یک ثلث جمعیت آن مسلمان و رژیم آن سلطنت دیمکراسی و شبیه بکشور ما میباشد. از این گذشته بطوریکه خاطر عالی مستحضر است کشورهای جنوب شرقی آسیا یعنی تایلند ( سیام ) و برمه و اندونزی بواسطه وضعیت جغرافیائی و استراتژیکی و اقتصادی خود موقعیت نسبتا مهمی دارند و با اغلب دول جهان و خصوصا دول آسیائی و همسایه­های ما دارای روابط سیاسی میباشند و صرفنظر از اینکه مردم اندونزی مسلمان و یا هم مذهب مي­باشند عده ای از ایرانیان نیز در این کشورها اقامت دارند و تاسیس یک نمایندگی در یکی از کشورهای مذکور و فرستادن ماموری که نمایندگی دولت شاهنشاهی را در کلیه این کشورها داشته باشد برای ما فواید و مزایای زیادی خواهد داشت و چون منطقه جنوب خاوری آسیا مطمع نظر و مورد توجه دول معظم میباشد جریانات و حوادث سیاسی مهمی ممکن است در آنجا اتفاق افتد که با نبودن نمایندگی ما کاملا از آن بی اطلاع خواهیم بود. علاوه بر این امروز با وجود سازمان ملل متحد کلیه کشورهای جهان سعی میکنند هر چه ممکن است بیشتر بیکدیگر نزدیک شده و از همکاری و مساعدت یکدیگر بهره­مند گردند. شایسته است کشور ما نیز که در قاره آسیا واقع و در سیاست جهانی دارای اهمیت زیادی است با دول منطقه جنوب خاوری آسیا روابط دوستانه و مناسبات حسنه داشته باشد. بنابراین بسیار مناسب خواهد بود که این امر مورد توجه قرار گرفته و دستور فرمایند اقدامات لازم جهت تاسیس نمایندگی در این منطقه مهم آسیا بعمل آمده و این مسئله با اهمیت بیشتری تلقی گردد.
سفیر کبیر – علی اصغر حکمت"                                            
رئیس اداره پنجم سیاسی که بنظر می رسد نام وی سپهر قوام بوده، پس از رویت این نامه در تاریخ 1/12/1332 در حاشیه آن نوشت:
"بنظر اداره پنجم سیاسی تاسیس سفارت و اعزام یک نماینده در کشور اندونزی که در سیام و برمه اکردیته باشد از هر جهت مفید است بخصوص که اندونزی خیلی سال است در ایران سفارتخانه تاسیس کرده ودولت شاهنشاهی هم آقای یکتا را به عنوان وزیر مختار در اندونزی تعیین و اعزام داشته اما بعلت ظاهری ضیق بودجه، ایشان تغییر ماموریت یافته در هر صورت عقیده اداره پنجم این است که نسبت به پیشنهاد جناب آقای حکمت تصمیم موافق و مساعدی اتخاذ گردد"
به دنبال این تصمیم، نامه زیر از سوی اداره پنجم سیاسی و با امضای وزیر امور خارجه در تاریخ 5/12/1332 جهت سفارت ایران در دهلی نو ارسال شد:
" سفارت کبرای شاهنشاهی – دهلی نو
بازگشت به گزارش شماره 2178 مورخ 19/11/32 راجع بر برقراری روابط سیاسی با کشورهای مستقل جنوب آسیا اشعار میدارد: در بودجه سال آینده افتتاح مجدد سفارت در اندونزی پیش بینی شده که ممکن است ضمناٌ نمایندگی شاهنشاهی را در سیام و برمه دارا باشد. خواهشمند است در صورت لزوم مراتب را بنحو مقتضی به اطلاع سفیر کبیر سیام در دهلی نو برسانید. بدیهی است اجرای این نظرات منوط به تصویب بودجه سال آینده وزارت امور خارجه است .
وزیر امور خارجه"
با توجه به این مقدمات روابط  رسمي ايران و تايلند در ۲۵ نوامبر سال ۱۹۹۵(4/9/1333) برقرار و پس از مدتی علی اصغر حکمت، سفیر ایران در هند، به عنوان اولین سفیر اکردیته ایران در تایلند برگزیده شد.
پس از توافق دو كشور ايران و تايلند در جهت برقراري روابط سياسي دو جانبه دولت شاهنشاهي، سفير كبير وقت ايران در دهلي نو يعني  «دكتر علي اصغر حكمت» را بعنوان اولين سفير اكرديته ايران در بانكوك تعيين كرد. علي اصغر حكمت از رجال با تجربه كشور بود كه بارها بمقام وزارت و از جمله دوبار در سالهاي 1327 و 1337 شمسی به مقام وزير خارجه برگزيده شد و پنجاه و هشتمين وزير امور خارجه ايران بشمار مي رفت.
موضوع سفارت علی اصغر حکمت از سوی وزیر امور خارجه وقت در تاریخ نوزذهم مهرماه یکهزاروسیصد وسی و پنج به وی ابلاغ شد.
متن این نامه به شرح زیر بود.
" جناب آقای علی اصغر حکمت سفیر کبیر شاهنشاهی ایران در دهلی
جنابعالی علاوه بر مقام فعلی بسمت وزیر مختار شاهنشاهی در تایلند تعیین و ذات مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه با این انتصاب موافقت فرموده اند علیهذا خواهشمند است بوسیله سفیر کبیر تایلند در دهلی تقاضای پذیرش نموده و مراتب را تلگرافا اطلاع فرمائید تا اقدام در صدور فرامین  بعمل آید.                                                      وزیر امور خارجه"
 علي اصغر حكمت قبل از آن که یک دیپلمات باشد در عرصه علم و فرهنگ نیز فعالیت داشت و يكي از اعضای موسس و نخستين رئيس دانشگاه تهران بود. حکمت همچنین فردی صاحب قلم بود و گذشته از تالیفاتی که به زبان فارسی داشت به دلیل تسلط به زبان­های عربی،انگلیسی و فرانسه دارای مقالات و کتابهائی به این زبانها نیز بود.علاقه حکمت به نگارش موجب شد که در زمان تصدی در وزارت امور خارجه نیز نشريه رسمي این وزارتخانه را منتشر كند.
حکمت دارای تفکر نگاه به شرق و علاقه­مند به تمدن آسیائی بود و سفرهای متعدد وی به اروپا و تسلط به زبانهای فرنگی نیز موجب کاهش این علائق نگردید. فریدون زند در این باره می­نویسد:
«… حكمت در عرصه سياست خارجي نيز صاحب انديشه و مسلك خاص بود؛ ويژگي اي كه در آن ايام نادر مي نمود. او به شرق و آسيا توجه داشت. آينده ايران را در ايجاد و بسط مناسبات با اين گروه از كشورها جستجو مي­كرد. انديشه­اي كه در نهايت به تشكل گروه كشورهاي غير متعهد انجاميد؛ گروهي كه ايران براي ساليان چندي در آن غيبت داشت. شايع بود همين نگرش به شرق موجب زوال وزارت دوم وي را فراهم آورد، چه در آن زمان سياست دولت طرد اصل بي طرفي و ايجاد وابستگي به غرب بود. در جمع وزراي خارجة غير حرفه­اي، حكمت به تحقيق وزير خارجه مبرزي بود.»
اولین سفیر ایران در تایلند پس از دریافت پاسخ موافق دولت تایلند و یا به عبارتی "اگرمان" با ارسال نامه ای به وزارت امورخارجه ایران تقاضا کرد تا در ارسال استوارنامه وی تسریع شود تا قبل از آغاز فصل گرما بتواند به تایلند سفر کند.متن نامه وی به شرح زیر بود:
" وزارت امورخارجه اداره تشریفات
عطف بنامه شماره 5038 مورخ 19/7/2535 باستحضار میرساند دیروز سفیر کبیر تایلند با این جانب ملاقات و موافقت دولت خود را دایر بانتصاب این جانب بسمت نماینده فوق العاده شاهنشاهی در دربار تایلند ضمن یادداشتی تسلیم نمود که رونوشت آن به پیوست تقدیم می گردد.
اکنون خواهشمند است مقرر فرمایند در صدور اعتبار نامه و فرمان همایونی فوری اقدام لازم بعمل آورند و ترتیبی داده شود که منتهی تا اواسط بهمن ماه ( فوریه ) بدهلی واصل شود. زیرا بطوریکه خاطر شریف مستحضر است از اوائل ماه فوریه هوای تایلند رو به گرمی میرود بطوریکه در ماه مارس در نهایت شدت می رسد و اعلیحضرت پادشاه تایلند در پایتخت خود نخواهد ماند. و قهراٌ این مراسم به چند ماه بعد محول خواهد شد که البته پسندیده نیست - سفیرکبیر"
اگرچه حکمت تمایل داشت بلافاصله پس از دریافت استوارنامه عازم تایلند گردد اما به دلیل ضرورت حضوردرروزملی هند وهمچنین شرکت درمراسم افتتاح رسمی خانه فرهنگ ایران در دهلی تصمیم گرفت در تاریخ 21 بهمن ماه از راه کلکته به بانکوک حرکت نماید. وی دلایل تاخیر در سفر را طی نامه ای بشرح زیربه تهران منعکس کرد.
" وزارت امور خارجه - در پاکت واصله با کمال افتخار به زیارت نامه استوارنامه خود در دربار بانکوک نائل گردیدم و چون فعلاٌ جریان جشن جمهوری هندوستان در پیش است و بعد از آن مراسم افتتاح رسمی خانه فرهنگی ایران در دهلی بعمل میاید بنابر این در نظر گرفته ام در تاریخ 21 بهمن ماه از راه کلکته به بانکوک حرکت نمایم. و چون احتیاج به يکنفر منشی نیز هست آقای عباس کازرونی که جوان لایقی است و زبان های محلی ( انگلیسی و هندی ) را میداند و خوب بنویسد از بمبئی بعنوان منشی همراه اینجانب خواهد آمد.
 بقراریکه روسای نمایندگیهای افغانستان- سویس و نپال در دهلی که ریاست نمایندگیهای دول متبوعه خود در تایلند را نیز دارند اظهار میدارند معلوم می شود که در آن کشور خیلی گرانی است و برای هزینه مسافرت اینجانب و منشی و دادن یک مهمانی حداقل در حدو پانزده هزار روپیه لازم است. خواهشمند است دستور فرمایند هر چه زودتر این مبلغ حواله شود تا در انجام ماموریت تاخیری رخ ندهد - سفیر کبیر"