سركوب خونين قيام مسجد گوهرشاد

روز 21 تير 1314 قيام مردم مشهد در اعتراض به سياست‌هاي ضداسلامي رضاخان در صحن مسجد گوهرشاد سركوب شد.اين قيام زماني شكل گرفت كه رضاخان دين‌ستيزي را به اوج خود رسانده و درصدد بود تا سنت‌هاي مذهبي وقوانين اسلامي رامحو و نابود كند و فرهنگ غربي رابه جاي آن بنشاند.
رضاخان در پيگيري اين سياست دستور داده بود تا حجاب از سر زنان مسلمان برگيرند، مردان كلاه غربي به سر كنند، روحانيون لباس روحانيت را از تن بيرون كنند و...
در واكنش به اين سياست، روحانيون و مردم مسلمان در هر نقطه‌اي به مخالفت برخاستند ولي در اين ماجرا مشهد پيشقدم‌ شد و قيام شكوهمندي در دل تاريخ به ثبت رسيد.
علما و روحانيون مشهد طي جلساتي پنهاني تصميم گرفتند بااين حركت رضاخان مقابله كنند و او را از اين كار بازدارند. در يكي از اين جلسات پيشنهاد شد آيت الله حاج آقا حسين قمي به تهران برود و در مرحله اول با رضاخان مذاكره نمايد تا شايد بتواند او را از اجراي تصميماتش باز دارد. وقتي آيت الله قمي به تهران آمد، بلافاصله از سوي حكومت دستگير و ممنوع‌الملاقات شد. ساير روحانيون نيز در مساجد و مجالس‌، به آگاه كردن مردم پرداختند. مسجد گوهرشاد از جمله مكان‌هاي تجمع مردم بود. اجتماعات مردم در اين مسجد هر روز بيشتر مي‌شد وشهر حالت عادي خود را از دست مي‌داد وسخنرانان نيز به ايراد بيانات آتشين مي‌پرداختند.
همزمان با بازداشت حاج آقا حسين قمي‌، در مشهد نيز به دستور حكومت‌، روحانيوني همچون شيخ غلامرضا طبسي و شيخ نيشابوري دستگير شدند. صبح روز جمعه 20 تير 1314 نظاميان مستقر در مشهد براي متفرق ساختن مردم وارد عمل شدند و به روي آنان آتش گشودند و تعداد زيادي را كشتند و زخمي كردند، ولي مردم مقاومت كرده و سربازان نيز بنا به دستوري كه به آنها رسيده‌، مراجعت كردند. به دنبال اين حادثه مردم اطراف مشهد با بيل وداس و... به سوي مسجد حركت كردند.
فرداي آن روز جمعيت زيادتري در مسجد گوهرشاد تجمع كردند وعليه اقدامات دولت اعتراض نمودند. سران نظامي و انتظامي مشهد اين بار بنا به دستور رضاخان باتجهيزات كامل و افراد فراوان در نقاط حساس مستقر شدند و تفنگها، سلاحهاي خودكار و حتي توپهارا به منظور سركوب مردم به ميدان آوردند. در حوالي ظهر مأمورين نظامي وانتظامي از هر سو به مردم هجوم آورده و در داخل مسجد به كشتار آنان پرداختند. در اين واقعه تعداد بسياري شهيد، مجروح و بازداشت شدند.
كشتار مردم در اين مسجد به اندازه‌اي بود كه به نقل از شاهدان عيني چندكاميون جنازه از صحنه كشتار خارج كردند. يك روز پس از اين فاجعه عمليات دستگيري علما و روحانيون آغاز شد و تعداد كثيري از آنان بازداشت و روانه زندان شدند.
قيام مسجد گوهرشاد براي هميشه در دفتر اقدامات سلسله پهلوي ثبت شد. گفتني است اين قيام يك سال پس از بازگشت رضاخان از سفر به تركيه و در پي مشاهده بي بند و باري وبي حجابي زنان تركيه توسط وي، به وقوع پيوست.