رئيس سازمان مخوف ساواك

رئيس سازمان مخوف ساواك

وي فعاليت‌هاي موثر اجتماعي‌اش را همزمان با ورود رسمي رضاخان بر عرصه قدرت در سال 1304 آغاز كرد و سمت‌هاي گوناگوني را بر عهده گرفت، از كفالت وزارت خارجه در دولت مخبرالسلطنه هدايت تا سفارت ايران در مسكو. وي در جريان واقعه مسجد گوهرشاد استاندار خراسان بود.
او تحصيلات ابتدايي و متوسطه خود را در تهران گذراند و پس از اتمام دوره متوسطه براي فراگيري فنون نظامي راهي فرانسه شد. در سال 1312، يعني در 22 سالگي، از دانشكده افسري «پواتيه» و «فونتن بلو» فارغ‌التحصيل شد و به ايران بازگشت.
حسن پاكروان پس از آمدن به ايران در دانشگاه افسري مشغول به تدريس شد كه اين دوره تا سال 1320 ادامه داشت. از شهريور 1320 تا 1328 به فرماندهي پادگان بوشهر منصوب شد و در سمت افسري انتظامات بنادر جنوب خدمت كرد. از اين تاريخ به عنوان وابسته نظامي ايران به پاكستان رفت كه اين ماموريت تا سال 1330ادامه داشت.
از سال 1330 تا 1333 رياست ركن دوم ستاد ارتش را برعهده داشت و سپس در سال 1334 فرماندهي مرزباني كل كشور را پذيرفت و به مدت يك‌سال در اين سمت مشغول به كار بود.
پس از تاسيس سازمان امنيت و اطلاعات كشور (ساواك)‌ در سال 1335 به رياست سپهبد بختيار، پاكروان به عنوان معاون وي منصوب شد كه خوش‌خدمتي وي به دربار باعث شد تا او را به عنوان رئيس ساواك انتخاب نمايند. رياست وي بر ساواك از سال 1339 تا 1343، يكي از دوران‌هاي پرالتهاب و سرشار از حركت‌هاي مردمي به رهبري امام خميني(ره)‌، ادامه داشت.
وي از نظاميان تحصيلكرده‌اي بود كه در بحران روابط ايران و آمريكا در دوره كندي به رياست اين سازمان برگزيده شده بود، اما برش بختيار را نداشت.
يكي از حوادث دوره رياست وي بر ساواك، سركوبي قيام 15 خرداد و دستگيري امام خميني‌(ره)‌ بود. كه بيانگر نهايت سرسپردگي اين چهره طاغوت به دربار شاهنشاهي است. در سند مربوط به بازداشت امام خميني(ره) مي‌خوانيم:
... موضوع: روح‌الله الموسوي خميني
نامبرده بالا در تاريخ 15/3/42 به اتهام اقدام بر ضد امنيت داخلي مملكت دستگير و در حال حاضر در پادگان بي سيم بازداشت مي‌باشند. علي هذا خواهشمند است دستور فرماييد نسبت به صدور قرار بازداشت مشاراليه اقدام مقتضي معمول و نتيجه را به اين سازمان اعلام نمايند.
رئيس سازمان اطلاعات و امنيت كشور- سرلشكر پاكروان
با دستگيري امام خميني‌ره در 15 خرداد 1342 پاكروان بارها با آن بزرگوار ديدار كرد. در همين ايام وي در مصاحبه‌هاي مطبوعاتي و راديويي خود از رويه به اصطلاح مسالمت‌جويانه خويش ابراز ندامت كرد و وعده سركوب و خشونت بيشتري را داد.
وي در مورد آزادي امام خميني‌(ره)‌ از زندان ساواك، به دروغ اطلاعيه‌اي را منتشر ساخت مبني بر اين كه براساس توافق و تفاهم‌ حاصله ميان حكومت و روحانيون نسبت به آزادي مراجع تقليد و علماي اسلام اقدام شده است. اين ادعاي پاكروان از سوي امام خميني(‌ره)‌ تكذيب گرديد.
اما پاكروان در برابر فشار نيروي مذهبي نتوانست دوام بياورد و نهايتا مجبور شد به ديدار امام خميني در پادگان عشرت‌آباد برود و دستور آزادي ايشان را صادر كند.
در آبان 1343 پس از سخنراني شديد‌اللحن امام‌خميني‌(ره)‌ در قم عليه كاپيتولاسيون، سرلشكر پاكروان مامور تبعيد امام به تركيه شد، پس از ترور منصور و روي كارآمدن دولت اميرعباس هويدا، پاكروان از رياست ساواك بركنار و به عنوان وزير اطلاعات منصوب شد.
او تا سال 1345 در اين سمت ماند كه در واقع اين آخرين پست يا سمت اطلاعاتي وي بود.
از سال 1345 تا 1348 سفير ايران در پاكستان و از 1348 تا 1352 به عنوان سفير ايران در فرانسه مشغول به كار بود. پس از بازگشت از فرانسه از 1352 تا 1356 به عنوان بازرس شاهنشاهي منصوب شد و از 1356 تا بهمن 1357 مشاور و سرپرست امور مالي وزارت دربار بود. حسن پاكروان پس از پيروزي انقلاب در ايران ماند، دستگير و محاكمه و در فروردين 1358 به سزاي اعمالش رسيد و اعدام شد.