مرگ در خاك بيگانه؛ نماد بيگانه‌پرستي شاهان

محمد‌علي شاه قاجار كه در 28 دي 1285 متعاقب مرگ پدرش مظفرالدين شاه تاجگذاري كرد در كشاكش جنبش مشروطه روز هفتم مهر 1288 از طريق بندر انزلي به روسيه گريخت و از آنجا راهي اروپا شد و در 16 فروردين 1303 به بيماري ديابت در 54 سالگي در پاريس درگذشت. 6 سال بعد فرزند او احمد‌شاه قاجار نيز در پاريس درگذشت. احمد شاه در 11 آبان 1302 در دوران نخست‌وزيري سردار سپه و در برابر اقتدار روزافزون وي، از بيم جان خود راهي اروپا شد و تا پايان عمر نتوانست به ايران بازگردد. رضاخان نيز در غياب وي زمينه ‌بركناري او و انقراض سلسله قاجار را فراهم آورد و اين طرح را در 9 آبان 1304 عملي ساخت. احمد شاه 4 سال بعد در نهم اسفند 1308 در 32 سالگي به مرض كليه در پاريس جان خود را از دست داد.
پس از احمد شاه، رضا شاه نيز در تبعيد مُرد. او روز 25 شهريور 1320متعاقب اشغال نظامي ايران توسط متفقين، به حالت تبعيد به بندر عباس برده شد. سپس در هشتم مهر كشتي انگليسي حامل وي ساحل ايران را به قصد بندر بمبئي در هند ترك كرد. روز نهم مهر كشتي به بندر بمبئي و روز 18 مهر به جزيره موريس رسيد. رضا شاه چند ماهي در اين جزيره نگاهداشته شد سپس روز 7 فروردين 1321 به بندر دوربان در آفريقاي جنوبي برده شد و 2 ماه بعد با قطار به ژوهانسبورگ انتقال داده شد و در نهايت روز 4 مرداد 1323 در اثر حمله قلبي در اين شهر جان باخت.
36 سال بعد، محمد‌رضا فرزند رضا شاه پهلوي نيز در تبعيد درگذشت. محمد‌رضا پس از 37 سال پادشاهي و ديكتاتوري روز 26 دي 1357 در بحبوحه انقلاب اسلامي از ايران گريخت و رهسپار شهر آسوان مصر شد. سپس روز دوم بهمن همان سال راهي مراكش شد و 67 روز در آن كشور ماند. روز 10 فروردين 1358 با هواپيماي اختصاصي شاه حسن مراكشي به باهاما برده شد، روز 20 خرداد اين سال با يك هواپيماي كرايه‌اي از باهاما به مكزيك رفت. در اين كشور بيماري سرطان وي تشديد شد و روز 30 مهر از مكزيك راهي بيمارستاني در نيويورك شد. در 24 آذر 1358 رهسپار پاناما شد و پس از 100 روز اقامت در اين كشور در سوم فروردين 1359 به قاهره بازگشت. روز 8 فروردين در بيمارستان معادي قاهره بستري شد، و در 5 مرداد اين سال درگذشت.
محمد‌رضا و پدرش هر دو در ماه مرداد مردند و هر دو در قاهره و در مسجد زيدالرفاعي جائي كه معمولاً اجساد پادشاهان و فراعنه مصر در آن مدفون است به خاك سپرده شدند. در شبستان كناري قبر شاه سه قبر ديگر متعلق به ملك فؤاد اول، ملكه نازلي و ملك فاروق (پدر، مادر و برادر فوزيه همسر اول شاه) قرار دارد. ظاهراً تقدير اين بود كه پادشاهان زبون و وابسته در خاك بيگانه جان بسپارند تا نماد وابستگي و تعظيم و تكريمشان در مقابل بيگانگان بيش از پيش رخ نمايد