دكتر علي اميني
علي اميني در سال 1284 ش در تهران به دنيا آمد. پدرش محسن اميني و مادرش اشرف فخر‌الدوله (نوه مظفر‌الدين شاه) بود. اميني پس از پايان آموزش ابتدايي در مدرسه رشديه و آموزش متوسطه در دارالفنون، به توصيه مادرش قرار بود براي تحصيل علوم ديني به نجف برود ولي منصرف شد و در سال 1305 ش راهي پاريس گرديد.
اميني از دانشگاه گرونابل در رشته حقوق ليسانس گرفت و در سال 1310 ش دكتراي اقتصاد خود را از دانشگاه پاريس اخذ كرد. همان سال به ايران بازگشت و در وزارت دادگستري مشغول كار شد.
اميني در سال 1312 ش با بتول وثوق (دختر وثوق‌الدوله) ازدواج كرد. مدتي بعد به رياست اداره كل گمرك رسيد و در سال 1318 ش مدير كل وزارت دارايي شد. دو سال بعد زماني كه حسن مشرف نفيسي، شوهر خواهر‌ش، وزير دارايي شد، او به معاونت اين وزارتخانه منصوب گرديد.
اميني در شهريور 1321 معاون سياسي نخست‌وزير، احمد قوام شد كه عموي همسرش بود، و به همراه قوام حزب دموكرات ايران را تأسيس كرد.
با تشكيل شوراي اقتصاد، اميني در فروردين 1325 به دبير كلي اين شورا منصوب شد و هم‌زمان به رياست بانك صنعتي رسيد. در اين زمان امريكا 250 ميليون دلار براي اجراي طرحهاي عمراني به ايران وام داد و اميني نيز رياست اداره كل برنامه هفت ساله عمراني را به عهده گرفت.
اميني به ياري احمد قوام نماينده اول تهران در انتخابات دوره پانزدهم مجلس شد و در فروردين 1329 از سوي منصور (نخست‌وزير) وزير اقتصاد ملي شد و در سال 1330 ش نيز محمد مصدق نخست‌وزير جديد نيز مجدداً وي را در اين پست به كار گرفت ولي به دليل ناهماهنگي او با مصدق و ديگر اعضاي دولت پس از چند ماه از كار بركنار شد.
پس از كودتاي 28 مرداد 1332 دولت سرلشكر فضل‌الله زاهدي دو وظيفه برعهده داشت. يكي سركوب جنبشهاي مردمي و ديگري مسئله نفت، براي حل اين دو مشكل سرلشكر زاهدي و علي اميني وارد صحنه شدند. اميني كه از سوي زاهدي به وزارت دارايي منصوب شده بود به عنوان نمايندگي ايران براي حل مسئله نفت انتخاب شد.
قرارداد معروف به «اميني ـ پيچ» بين دولت ايران و كنسرسيوم بين‌المللي نفت در 14 مرداد 1333 (سالروز انقلاب مشروطيت) از طرف علي اميني و هوارد پيچ كه نماينده كمپانيهاي نفتي بود در تهران امضا شد. طراح اين قرارداد، امريكاييها بودند كه تسلط خود را بر منابع نفتي ايران قانوني كردند. اميني از اين قرارداد پول هنگفتي به دست آورد.
پس از سقوط زاهدي و نخست‌وزيري حسين علا، اميني مجدداً به وزارت دارايي منصوب شد و پس از دو ماه وزير دادگستري شد و در دي 1334 به سمت سفير كبيري ايران در امريكا منصوب گرديد و در آن كشور ارتباطات گسترده‌اي با محافل سياسي امريكا برقرار كرد.
اميني در سال 1338 ش به ايران بازگشت و به فعاليتهاي سياسي خود ادامه داد و پس از استعفاي جعفر شريف امامي از نخست‌وزيري در 16 ارديبهشت 1340 با حمايت امريكاييها به نخست‌وزيري منصوب شد. اين بالاترين سمت سياسي بود كه اميني به دست آورد.
دوران يك و نيم ساله نخست‌وزيري او از پرهياهو‌ترين و جنجالي‌ترين دوران حكومت محمدرضا پهلوي به شمار مي‌رود. وي در ابتداي نخست‌وزيري پنج تن از سران ارتش را به جرم سوء‌استفاده از بيت‌المال بازداشت كرد. او تحقق اصلاحات ارضي را به حسن ارسنجاني (وزير كشاورزي) سپرد و فعاليت احزاب را آزاد اعلام كرد. در همين دوره نهضت آزادي تشكيل شد. اميني در دي 1340 با امام خميني در قم ديدار كرد امام خميني در اين ديدار وي را به وظايف مهم نخست‌وزير نسبت به كشور و مردم آگاه ساخت.
با اقدامات اميني شاه نگران وضعيت خود شد و در سفري به امريكا، كندي رئيس جمهور امريكا را قانع كرد كه دست از حمايت اميني بردارد و در عوض خود شاه اصلاحات اجتماعي ـ اقتصادي مورد نظر امريكا را تحت عنوان «انقلاب سفيد» اجرا كند.
اميني بر سر بودجه ارتش با شاه اختلاف پيدا كرد و مجبور شد در 26 تير 1341 استعفا دهد. اسدالله علم جاي او را گرفت و اميني نيز به اروپا رفت و از صحنه سياسي ايران خارج شد.
اميني در آخرين تلاش خود را براي ورود به صحنه سياست پس از انتخاب جيمي كارتر به رياست جمهوري امريكا و مطرح شدن شعار فضاي باز سياسي در اوايل سال 1356 ش به تهران آمد.
او در پنجم مرداد 1357 با صدور اعلاميه‌‌اي فعاليت سياسي خود را شروع كرد اميني در آن روزها اعتقاد به يك كابينه ائتلافي ملي داشت و معتقد بود براي جلوگيري از بحران، شاه بايد مدت نامحدودي كشور را ترك كند، ساواك و حزب رستاخيز منحل شوند و دو مجلس شوراي ملي و سنا تعطيل و بلافاصله انتخابات آزاد برگزار شود.
اميني در ماههاي اوج‌گيري انقلاب اسلامي به مشاور محمدرضا پهلوي بدل شد و در عين حالي كه مي‌دانست شاه رفتني است، ولي براي مشورت در دربار حضور مي‌يافت. او حتي براي حفظ نظام شاهنشاهي از امام خميني تقاضاي ملاقات كرد ولي امام ملاقات و مذاكره با او را رد كردند.
با گسترش موج انقلاب اسلامي ده روز قبل از سقوط حكومت پهلوي، اميني به فرانسه بازگشت و در سالهاي پاياني عمرش، براي مقابله با جمهوري اسلامي اقدام به تأسيس «جبهه نجات» كرد و ماهي 180 هزار دلار پول از سيا دريافت مي‌كرد.
دو كتاب تحت عنوان خاطرات علي اميني يكي توسط دانشگاه هاروارد (بخش تاريخ شفاهي) و ديگري از سوي دفتر ادبيات انقلاب اسلامي (حوزه هنري) به چاپ رسيده است. اميني سرانجام در سال 1371 ش در پاريس درگذشت.