مهدي شيباني استاندار مازندران به روایت اسناد ساواک
مقدمه
عبرتپذيري
بدون ترديد تاريخ و آنچه كه بر ملتها ميگذرد، براي نسلهاي بعد، بخصوص نظامهاي آرمانگرا، قانونگرا، معتقد به دين و مروج معارف الهي بايد عبرت باشد. از جمله در تاريخ معاصر ما كه پر است از ظلم، ستم، فساد، تعدي، تجاوز، غارت بيتالمال، بيقانوني، قانونشكني، قانونگريزي، قانونستيزي و نهايتاً ديكتاتوري و پارتيبازي كه اوج آن در عصر قجر و پهلوي گذشت و ملت شريف ايران طي نسلهاي متوالي متحمل انواع و اقسام مشكلات، معضلات، اختناق، استبداد و حقكشيها شدند. در اين دوران چه انسانهاي بزرگي كه به دليل عدالتخواهي، دينخواهي، آرمانگرايي، دفاع از اسلام و حقوق مسلمين دچار زندان، شكنجه، تبعيد و شهادت شدند. در يك سوي حق بود و در ديگر سوي باطل؛ رجال اين دوران به دليل ماهيت و هويت استعماري و استبدادي حكومتها، به سوي فساد، تباهي و ناهنجاري ميرفتند. به تعبير ديگر فساد، رشوه، دزدي، غارتگري از شخص اول مملكت تا ردههاي پايين يك قاعده شده بود.
تنها برخي افراد استثنايي بودند كه دامان خود را آلوده نميكردند يا دست خود را به اموال مردم دراز نمينمودند. اما كليت سيستم و حكومت جايگاه و پايگاه مردمي نداشت. بيشترين تنفر را مردم نسبت به رجالسياسي، نظامي و درباريان داشتند. اين تنفر به حدي بود كه براي آنان مشروعيت و مقبوليتي قائل نبودند. و اين نگاه هم از بالا به پايين، يعني از شاه، وزرا، وكلا، تا ردههاي پايين صدق ميكرد و هم از پايين به بالا. لذا هيچگاه برايشان منافع ملي، اقتدار ملي، وحدت ملي، اقتصاد ملي و فرهنگ ملي مطرح نبود. از سوي ديگر به دليل غارتگري و مفاسد از سوي مردم طرد شده بودند. امام خميني در تحليلي از عاقبت فشار بر مردم و ارعاب آنان مي فرمايند:
«رضاخان كاري كرد كه بين ملت هيچ پايگاهي نداشت و من شاهد قضيه بودم كه متفقين كه به ايران رو آوردند و ايران را گرفتند و همه چيز ايرانيها در معرض خطر بود، وقتي كه نتيجه اين شد كه رضاخان رفت شادي كردند مردم.
من به اين پسر نادانش گفتم كه تو نكن كاري كه همان طوري كه پدرت رفت و شادي كردند، براي رفتن تو هم شادي بكنند ... و ديديد كه براي رفتن او بيشتر شادي كردند و حق هم همين بود. براي اين كه بين مردم پايگاه نداشت. اساس اين بود كه يك دولتي كه خيانتكار است، اين نميتواند با مردم بسازد. و براي خيانتكاري كه دارد و چپاولگري كه ميكند و وابستگي به بيگانگان كه دارد، اين هميشه از خودش ميترسد.
يك دولت هميشه نگران است كه مبادا اين خيانت ها كه كرده است، ملت جبران بكند و ملت تلافي كند.1 »
امام در يك سخنراني مفصل درخصوص مشاهدات خود از دوران احمدشاه تا محمدرضا را براي استاندارها و عموم ادارات دولتي كه به ديدار ايشان رفته بودند، شرح ميدهند. در اين تحليل نكات كليدي را درباره علتالعلل انحطاط حكومتها و دولتها، برخورد دولتمردان با مردم و نگاه مردم نسبت به رجال بيان كردند. ايشان در بخشي از صحبتهاي خود فرمودند:
«من از زمان احمدشاه تا حالا ـ اين رژيم زمان احمدشاه ـ را ديدهام. اواخر آن رژيم را از زمان رضاشاه و پسرش را تمامش را تا منتهي شده به حالا ـ آن چيزي كه اسباب ضعف دولت و جدايي مردم از آن دولت هستند آن عبارت از كيفيت مسلمانهاست. كيفيت عمل همة دستگاههاست. يعني يك حكومتي كه در يك جايي ميرود، در مركز كارهايش را درست كرده بود و رشوههايش را به آنهايي كه بايد بدهد، داده بود آن هم اجازة اين كه هركاري ميخواهد بكند، داده بودند و هركاري در آنجا ميكرد، كسي جرأت نميكرد صحبت كند. يا اگر ميكرد اثر نداشت.
اين منحصر به آن ردة بالا نداشت همة ردهها تا آخر وضع اينطوري بود. در بعضي از اوقات، در بعضي از جاها يك حكومتي كه آن وقت ميخواست برود، كه حالا استاندار بوده، فرض كنيد خراسان ميخواست يك كسي برود به حسب اختلاف درآمد در آن جا براي حكومت او اجاره ميكرد آنجا را تيول بود... آنجا هر كاري ميخواست ميكرد. اگر كسي آن مسايل آن وقت را درست بررسي كند و بنويسد، يك كتاب قطوري خواهد شد كه چه ميكردند اينها با مردم و از صدر تا ذيل، وضع همين طور بود.
زمان رضاشاه از باب اين كه همة دزديها منحصر به خودش بود، انحصار دست خودش بود حكومتها به اين قدرت نبود، زمان احمدشاه اينطور نبود كه خود آنها بتوانند همة برداشتها را براي خودشان بكنند، اين بود كه دارودستههايي كه ميفرستادند اين بساط را درست ميكردند.
زمان رضاشاه همة دزدها از گردنهها رفته بود تهران از همه جا متمركز شده بود در خود دستگاه دولتي و از همه بالاتر خود رضاشاه و امثال اينها و اين اسباب اين شده بود كه مردم با دستگاههاي دولتي مطلقاً مخالف بودند. منتها جرأت نميكردند حرف بزنند.
در زمان محمدرضاشاه كه همه يادتان است. اين اسباب اين شد كه دولت مقابل ملت، ارتش مقابل ملت، همه مقابل ملت بودند.2»
امام سپس به استاندارها و دولتمردان درس عبرت ميدهند و سفارش ميكنند «تاريخ اين زمان را يك قدري مطالعه كنيد»3 مطالعه براي چه؟ چه رازي در اين دوران نهفته است كه دولتمردان و مديران اجرايي، استانداران، فرمانداران و در يك كلام كارمندان دولت بايد تاريخ بخوانند؟ آيا جز عبرت گرفتن از كژراههها و بيراهههاست و اينكه ما راه ابتذالي كه آنها رفتند، نرويم؟ آيا جز اين است كه تجربة تلخ تاريخ يكصد ساله تكرار نشود؟ امام در همين سخنراني نسبت به مطالعه تاريخ هشدار ميدهند كه «نه آن تاريخي كه براي شاه نوشتند، آنها تاريخ نيستند، آنها دروغ هستند»
آنچه بهعنوان تاريخ شفاهي هاروارد، خاطرات رجال درباري، تاريخنگاران و تاريخگويان شاهي، شاهنشاهي، درباري نوشته و مينويسند، در حقيقت تحريف تاريخ و نعل وارونه زدن است. در اينگونه تاريخنگاريها مسايل اصلي و اشكالات اساسي گفته و نوشته نميشود و تنها به موضوعات فرعي ميپردازند. نمونة آن تاريخ رجال سياسي و درباري اثر دكتر باقر عاقلي در 3 جلد ميباشد. در خصوص نمونه تاريخنگاري درباري در دهه گذشته ميتوان به نوشتههاي اسكندر دلدم، علي بهزادي، محمود طلوعي و ... كه سرنوشت و زندگي عمليشان با رژيم شاه گره خورده بود، اشاره كرد. آنچه شجاعالدين شفا، سعيد نفيسي، ابراهيم صفايي، اسماعيل رائين، مراد اورنگ، دكتر محمدحسين ميمندينژاد، علي دشتي، علياصغر حكمت و دهها قلمزن درباري و سلطنتي در دوران پهلوي مينوشتند يا امروزه باقي ماندههاي آنان در ايران و اروپا و امريكا مينويسند، در حقيقت همان تحريف تاريخ و دروغ گفتن و نوشتن براي نسلهاي حاضر و آينده است كه نتيجهاش القاي اين تفكر منحط و انحرافي است كه : رجال عصر پهلوي تحصيلكرده! كارآزموده! با تجربه! مدير! و مدبر بودند.
يك علت اصلي آن، اين است كه ما در تاريخنگاري عصر پهلوي و نيز انتشار اسناد آنان فقط در سطح چند وزير و وكيل ماسون اكتفا نموديم و اساساً به دزدان و غارتگران زيرمجموعه آنان نپرداختيم. در اسناد بسياري از رجال دست سوم تا ششم مطالبي وجود دارد كه از رأس تا ذيل را نشان ميدهد. و اين فساد و تباهي كل سيستم پهلوي و قجر را ثابت ميكند.
نكتة ديگر اينكه در تاريخ شفاهي هم به متن جامعه و افراد كارشناس، باتحربه و با شخصيت نپرداختهايم لذا تحقيق و نگارش تاريخ محلي، تاريخ منطقهاي، تاريخ تخصصي همچنان مغفول مانده است.
و نهايتاً آنچه گفته و نوشته شده «چراغ راه آينده»، «دستمايه عبرت»، «آيينة عبرت» براي دولتمردان انقلاب اسلامي است كه قدرت، موقعيت، امكانات، اختيارات و ارتباطات آنها را از قانونگرايي، اجراي قانون، رعايت حقوق مردم، حفظ بيتالمال، اجراي حدود الهي و درك و فهم «حرام» و «واجب» باز ندارد.
امام در يكي از سخنرانيهاي خود ضمن هشدار و «تنبه از عاقبت فساد» ميفرمايند:
«من اميدوارم كه ديگر آسيبي براي اين مملكت واقع نشود. براي اين كه ما براي خدا ميخواهيم انجام وظيفه كنيم و خدا را همه در نظر داشته باشيد. خدا حاضر است، ناظر است، اعمالتان را ميبيند.
شما تنبه پيدا كنيد از اينهايي كه در اين مملكت آن قدرت را به خرج دادند و آن فسادها را [كردند]، حالا هم در بستر بيماري افتادهاند الان برايشان مرگ عروسي است.
توجه داشته باشيد به اين كه يك عالم ديگري در كار است. ما مسئول هستيم پيش خداي تبارك و تعالي.
ما امانت داريم الان.
اسلام و كشور اسلامي امانت است پيش ما، اين امانت را هريك از ما اگر بخواهيم خلافي در آن بكنيم خيانت است و جواب بايد بدهيم در پيش اسلام. و اين نباشد كه هركدام ديگري را بكشيم، هركدام مفسده ديگري را، فساد ديگري را بگوييم.»
بايد همه ما دست به دست هم بدهيم، هم پاكسازي با كمال قدرت و همدوستي و مهرباني با كمال قدرت.4
آنچه در اين مقاله پيرامون «مهدي شيباني» ميآيد بخشي از اسناد ساواك وي است كه در آن از فساد و غارتگري و تجاوز و تعدي او پرده برداشته است. گرچه كوشيدهايم مسايل ضد اخلاقي او را به دليل حريم و حرمت نشريه، جامعه و مخاطبان حذف كنيم؛ اما باز هم ميتوان گفت: تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل.
زندگينامه
مهدي شيباني كه معاون نخستوزير در سالهاي 1341 و مدتي سرپرست سازمان جلب سياحان، استاندار قدرتمند مازندران بود در سال 1295 متولد شد. پدرش محمود نام داشت و از اهالي كاشان بود. تحصيلات را در رشته تغذيه و كشاورزي در تگزاس امريكا به پايان رساند. همسرش مهين نمازي فرزند سناتور محمد نمازي ثروتمند ماسون شيرازي بود. شيباني كه زماني مديركل دفع آفات و مديرعامل توسعه ماشينآلات كشاورزي بود در دوره نوزدهم از كاشان به مجلس شوراي ملي راه يافت.
ارتباط با اميراسداله علم و حزب مردم، خصوصاً دكتر محمد باهري وزير دادگستري و از عناصر فعال بهائيت در كابينهها، و ازدواج با دختر سناتور نمازي به وي قدرت و جرأت دستاندازي به اموال مردم و ديگر مفاسد را داد. او كه طبق روش دولتمردان عصر پهلوي حزب را نردبان ترقي خود ميدانست، با حزب ايران نوين در سالهاي 1347 همكاري داشت و در تهران نيز با دكتر متين، فضلاله كاسمي و بسياري از رجال مرتبط بود. شيباني در مدت 11 سالي كه در امريكا بود، دوستان بسياري پيدا كرد! و زبانهاي فرانسه و انگليسي را فراگرفت. در سال 1354 ساواك تعداد فرزندان وي را چهار: سه دختر و يك پسر اعلام ميكند. و از نظر ساواك:
«وي فردي است مردمدار، متواضع و از نظر مديريت شايستگي متوسط و در مدت خدمت خود در استانداري مازندران مطالبي در مورد اين كه مشاراليه بيشتر توجه خود را به خريد و فروش اراضي در مازندران معطوف داشته شنيده ميشد ولي ارتكاب عمل خلاف و سوئي از طرف وي تأييد نشده است و ارجاع شغل حساس به وي بلامانع است» اين در حالي است كه اسناد زمينخواري او افزون از بر 120 صفحه و مفاسد اخلاقي و تعدي و تجاوز به عنف او دهها سند است!
آنچه از نظر ساواك مهم بود «مطيع اعليحضرت» بودن و ارتباط با دربار و سياستمداران عصر پهلوي داشتن بود.
خصوصاً در گزارش 26/11/54 ساواك در مورد سابقه سياسي وي يادآور ميشود نامبرده در ساواك فاقد پيشينه ضد امنيتي است.
اما در مورد اقوام همسرش در همين گزارش آمده است: «نامبرده داماد مهدي نمازي سرمايهدار معروف و خواهرش زن پسر قوام شيرازي و از دوستان نزديك آقاي اسداله علم وزير دربار شاهنشاهي [در حقيقت خواهرش همسر برادر زن علم ميباشد].
در پايان همين گزارش ساواك اعلام ميكند: «مشاراليه از نظر صحت عمل و درستي مورد ايراد نبوده ولي هنگام خدمت در سمت استانداري مازندران شايعاتي به ميزان وسيع داير بر سوءاستفاده از موقعيت خود و اعمال نفوذ در سازمانها و مؤسسات دارد و به همين علت به «استاندار متري» معروف و مشهور شده است و از نظر مديريت و شايستگي متوسط فردي متواضع و محجوب معاشرتي و مردمدار و خيّر ولي ناوارد به كار و رفيقباز و همواره به فكر و در پي تأمين منافع شخصي و در سمت استانداري بيلانكار وي چندان رضايتبخش نبوده است» بدون ترديد كسي كه به سه خانواده: اميراسداله علم فرزند شوكتالملك بيرجندي با آن ثروت اجدادي و شخصي بادآورده قوامي شيرازي كه تقريباً همرديف شوكتالملك بوده و دكتر ايادي مرتبط باشد كه خود در مسابقه دزدي، تعدي و دستدرازي به بيتالمال و ظلم و ستم كردن به مردم شهره است، بايد بتواند بيمحابا هركار كه ميخواهد بكند. به ويژه آنكه از ناحيه همسر به نمازي كه خود حسابش جدا است نيز وصل باشد.
جدول آماري اموال مهدي شيباني استاندار استان دوم، مازندران
در تاريخ 29/10/47 شهرداري شهرستان شاهي با تصويب انجمن شهر از بودجه شهرداري يك دستگاه اتومبيل سواري بيوك مدل 1969 به شماره اصلي 2176 تهران و شماره موتور 60021H433699 به مبلغ 600000 ريال جهت استفاده شهرداري خريداري لكن در حال حاضر اتومبيل مورد بحث مورد استفاده شخص نامبرده بالا در ساري ميباشد. محترماً به عرض ميرساند تا در صورت تصويب، متن تهيه شده فوق به دفتر ويژه اطلاعات ارسال گردد. رهبر عمليات: اسلام
رئيس دايره: شهنامه
رئيس بخش 327: ضياء ابراهيمي
رئيس اداره دوم عمليات و بررسي: شهاب
به: كل سوم 322 تاريخ: 23/11/47
از: ساري شماره: 835/ ه
موضوع: ساعت وصول 1250 ساعت كشف 1650 كاشف 888
پيرو 829 ـ 20/11/47
دستور فرماييد متن اطلاعيه را به شرح زير تصحيح نمايند.
به آقاي شيباني استاندار مازندران در مقابل پنجاه هزار ريال پاداشي كه به ايرج صوفي فرماندار شاهي از بودجه شهرداري شاهي ميدهد مقدار 1200 كيلو برنج از قرار كيلويي 33 ريال جهت منزل خود در تهران و ساري دريافت داشته.
ملاحظات حفاظتي: فقط جهت ضبط در سوابق دستور فرماييد از ساواك خارج نشود.
طلب بنگاه دوستي از مهدي شيباني استاندار دوم، مازندران
مهدي شيباني استاندار استان دوم در مسافرتي كه به شهرستان گرگان ميكند، مشاهده مينمايد اتاق فرماندار با موكت فرنگي مفروش گرديده و چون فرماندار گرگان (خطير) اظهار ميدارد موكت فرنگي متر مربعي 300 ريال ميباشد لذا استاندار مايل ميگردد كه ويلاي خود را واقع در شاهچشمه (در جاده چالوس) با اين موكت مفروش ولي وقتي اسفنديار دوستي فروشنده موكت فرنگي در گرگان قيمت موكت را متر مربعي 1100 ريال ذكر مينمايد استاندار از تصميم خود منصرف ولي با اظهارات فرماندار گرگان مبني بر اينكه قيمت موكت را درست كرده و تخفيف كلي خواهد گرفت قبول مينمايد كه ويلاي وي وسيله بنگاه دوستي با موكت فرنگي مفروش گردد. مدير بنگاه مذكور پس از اتمام كار صورتحساب مربوطه را به مبلغ 60000 ريال نزد استاندار برده و تقاضاي پرداخت آن را مينمايد ولي استاندار اظهار ميدارد اين قيمت را قبول ندارد زيرا وي تصور نموده قيمت موكت فرنگي متر مربعي 300 ريال است و از پرداخت وجه مذكور خودداري و اضافه مينمايد اين مبلغ را از فرماندار گرگان بگيرد و فرماندار شهرستان گرگان نيز از پرداخت مبلغ موصوف خودداري نموده ضمناً استاندار موصوف شهردار گرگان را مأمور نموده كه به جريان رسيدگي و صورت حساب را با تخفيف كلي به ايشان ارائه تا نسبت به پرداخت وجه آن اقدام نمايد.
توضيح:
به طوري كه استنباط گرديده هنگامي كه صحبت فرش مزبور شده بين استاندار و فرماندار گرگان روابط حسنه برقرار بوده و چه بسا فرماندار نظر داشته مابهالتفاوت قيمت موكت را به نحوي شخصاً تأمين نمايد ولي بعداً فرماندار به علت اختلاف با استاندار جريان را به صورتي كه صد در صد تقصير متوجه استاندار باشد عنوان نموده است.
اوامر تيمسار رياست معظم ساواك به خود استاندار گفته شود به هر نحوي شده رضايت فروشنده فراهم شود و براي ايشان خوب نيست سروصدا راه بيافتد.
به: 327 تاريخ: 13/3/48
يكي از دوستان آمريكايي زمان تحصيل آقاي مهندس شيباني استاندار مازندران در تگزاس كه جهت گردش به چند كشور مسافرت مينمايد براي ديدار ايران و منجمله وي به تهران آمده و از قرار در هتل هيلتون اقامت گزيده. آقاي شيباني براي رفتن به تهران و ديدار وي توسط آقاي علم از حضور شاهنشاه آريامهر كسب مرخصي تهران را نموده بود كه روز 13/3/48 اجازه صادر و آقاي شيباني روز 13/3/48 به تهران عزيمت نمود. شاهين
محترماً معروض ميدارد: نامه پيوست كه امضاي آن به خوبي خوانده نميشود رونوشت نامهاي است كه به مقامات ديگر مملكتي نيز تقديم شده است. مفاد نامه حاكيست كه: نويسنده گزارش داده است كه آقاي شيباني استاندار مازندران و گرگان در مدت تصدي اين سمت هيچ خدمت مفيدي در راه عمران و بهبود اوضاع منطقه انجام نداده فعاليت ايشان صرف خوشگذراني در مهمانخانهها و اخاذي و جمعآوري ثروت بوده است آقاي ضيايي فرماندار ساري و شهردار نكا دلال آقاي استاندار شد.
مهدي شيباني
38232 و بايگاني شود. 9/7
از طرف رئيس بخش 326
7/7/48
ارتباط با امريكاييها
به: مديريت كل اداره هشتم 820 تاريخ: 7/12/48
از ساواك استان دوم شماره: 1664/20 و
موضوع: فرد آليسن تبعه امريكا
آقاي مهندس مهدي شيباني استاندار مازندران به اتفاق آقاي فرد آليسن در تاريخ 5/12/48 از تهران به ساري وارد و در حال حاضر ميهمان آقاي استاندار در ساري ميباشد و قرار است روز 8/12/48 به تهران مراجعت نمايد. نظريه منبع: آقاي فرد آليسن از مليونرهاي تگزاس بوده و داراي چاههاي نفت متعددي در آنجا ميباشد.
ملاحظات: آقاي مهندس شيباني در موقعي كه در آمريكا (ايالت تگزاس) به تحصيل مشغول بوده است با بيگانه مزبور دوست گرديده است.
به: مديريت كل اداره هشتم 820 تاريخ: 7/12/48
از ساواك استان دوم شماره: 1664/200 و
موضوع: فرد آليسن تبعه امريكا
پيرو: 1664/200 و ـ 7/12/48
ساعت 2300 روز 5/12/48 تلفني از آمريكا (ايالت تگزاس) به بيگانه فوق كه فعلاً در شهرستان ساري ميهمان آقاي مهندس مهدي شيباني استاندار استان مازندران ميباشد اطلاع داده شد در حفاري كه در اطراف چاههاي نفتش در تگزاس به عمل آمده است يكي ديگر از چاههاي حفر شده به نفت رسيده است كه نامبرده (بنا به اظهار آقاي مهدي شيباني) بلافاصله تلفني به منشي خود در امريكا ميگويد 5% از سهام چاه مزبور را به نام آقاي مهندس مهدي شيباني بنمايند.
كل هشتم (820) تاريخ: 8/12/48
تلگراف شماره: 2240/ و
پيرو شماره 1665/200 و ـ 8/12/48
مهدي شيباني استاندار به اتفاق فرد آليسن دوست آمريكايياش ساعت 0700 صبح روز 7/12/48 براي تماشاي پنجشنبه بازار به پهلويدژ ميروند ولي چون در آن ساعت بازار آماده نبود لذا براي ديدن مرز ايران و شوروي به ناحيه پل در حدود باغچهسرا رفته و پس از آن به پنجشنبه بازار مراجعه و سپس در مراسم بازديد وزير منابع طبيعي از آموزشگاه جنگل در گرگان انجام گرديده شركت و بعداً با آليسن به ساري مراجعت مينمايند بيگانه مزبور در تاريخ 8/12/48 به تهران عزيمت و از آنجا به آمريكا مراجعت مينمايد. ضمناً طبق اظهار شيباني فرزندان وي به نام محمد و محمود تحتنظر آليسن در تگزاس مشغول تحصيلاند.
شاهين
به: مديريت كل اداره هشتم 820 28/12/48
از: ساواك استان دوم شماره: 17668/ و
درباره: فرد آليسن تبعه آمريكا
پيرو شماره 2240/ و ـ 8/12/48
چون محمود فرزند آقاي مهندس مهدي شيباني در تهران مشغول تحصيل است لذا خواهشمند است دستور فرماييد نام محمود را از اطلاعيه پيروي فوق حذف نمايند.
رئيس سازمان اطلاعات و امنيت استان مازندران. شاهين
رهبر عمليات
رئيس بخش 27/1/48
به: مديريت كل اداره هشتم 820 تاريخ: 12/12/48
از: ساواك استان دوم شماره: 1696/ و
درباره: فرد آليسن تبعه آمريكا
پيرو شماره 2250/ و ـ 10/12/48
بدينوسيله 2 قطعه عكس مربوط به بيگانه فوق و آقاي مهندس مهدي شيباني استاندار مازندران به پيوست ارسال ميگردد.
رئيس سازمان اطلاعات و امنيت استان مازندران. شاهين
10/2/49
محترماً مأموري كه جهت كسب پاره اطلاعات به مازندران اعزام گرديده اينك خلاصه مطالبي كه در مورد آقاي مهندس شيباني استاندار مازندران شنيده ذيلاً به استحضار عالي ميرساند:
1ـ به دستور استاندار ماشينآلات اداره راه استان در املاك استاندار كار ميكنند.
2ـ چندين قطعه املاك كوچك و بزرگ به نام خود و خانم و پسرش و به شركت فرهاد مسعودي در چالوس ـ نوشهر ـ سولده و نواحي درياي خزر و گرگان خريداري نموده.
3ـ بوسيله آقاي مهندس حقيقي خانم مسلمي ماشيننويس شهرداري بابل را كه ظاهراً صيغه آقاي مهندس حقيقي معرفي شده وسيله عياشي خود قرار داده و چون بيپروا و آشكار اين عمل انجام ميگيرد خشم و نفرت اهالي مازندران را عليه خود تحريك نموده است.
4ـ به وسيله شهردار معلق شاهي (اسكندر متولي) از بودجه شهرداري شاهي يك اتومبيل 80 هزار توماني خريده وزير پاي اين خانم بابلي قرار داده است.
5ـ نسبت به حزب مردم تعصب و نسبت به حزب ايران نوين تنفر شديد دارد.
6ـ در پرداخت كمكهاي بلاعوض استانداري به شهرستانهاي مازندران تبعيض شديد قائل شده به ويژه به شهر آمل كه اكثريت اعضاي انجمن شهر آن از طرفداران حزب ايران نوين بودهاند وجهي نپرداخته است و از اين لحاظ شديداً سر و صداي انجمنهاي شهرهاي مازندران را بلند كرده است.
7ـ مأمورين محلي از ترس استاندار جرئت شركت در حزب ايران نوين را ندارند.
8ـ شهردار ساري را كه جوان تحصيل كرده و فعال است چندين بار بدون گناه مورد هتاكي و ناسزاگويي قرار داده كه بودجه حرمسراي قلابي او از بودجه شهرداري ساري تأمين نمايد در غير اين صورت بايد استعفا نمايد.
9ـ در بهبود وضع كشاورزان هيچگونه اقدامي نكرده (كشاورزان پنبهكار در سال گذشته متضرر شدهاند).
10ـ مأمورين وزارت كشور مخصوصاً شهرداران و فرمانداران در اثر كشمكشهايي كه بين استاندار و انجمنهاي شهرهاي مازندران بوجود آمده رفته رفته خورد و نابود ميشوند.
11ـ اهالي شهرهاي مازندران از اشتهاي زيادي استاندار در خريد زمين و زمينخواري و عدم رعايت سياست بيطرفي مشاراليه بسيار متنفر و نسبت به سياست دولت در انتخاب اين استاندار بدبين گرديدهاند.
12ـ آقاي استاندار براي درهم كوبيدن مقامات محلي به آقاي علم و آقاي دكتر باهري تظاهر مينمايد.
13ـ برابر گزارش رسيده از منبع محلي اخيراً استاندار به اعضاي انجمن شهر ساري موارد زير را پيشنهاد نموده است:
الف) بايد آقاي مهندس ترابي شهردار ساري بركنار و آقاي مهندس حقيقي به شهرداري منصوب گردد. ب) يكي از اعضاي انجمن شهر كه عضو حزب ايران نوين است استعفا داده و به جاي او آقاي اسمعيل مهدوي عضو حزب مردم منصوب شود.
ج) اگر اين دو انتصاب عملي نگردد تمام مصوبات انجمن شهر را لاينحل گذارده و دست شهردار و انجمن را در امور مربوطه خواهد بست.
14ـ طبق اطلاع روز 8/2/49 شخصي در محفلي اظهار نموده در وزارت كشور وسيله آقاي توانا بازرس وزارت براي آقاي مهندس شيباني پرونده ساخته شده كه مشاراليه از اين قضيه مطلع و به آقاي توانا مراجعه و ميگويد «شنيدهام براي من 30 برگ پرونده ساختهاي»
آقاي توانا جواب داده «30 برگ نيست بلكه 60 برگ است» در نتيجه بين استاندار و آقاي توانا گفتگوي سختي در گرفته است.
به: مديريت كل اداره هشتم 820 تاريخ: 1/5/49
از: ساواك استان دوم شماره: 589/ و
درباره: فرد آليسن تبعه آمريكا
پيرو شماره 1768/ و ـ 28/12/48
نامبرده فوق دوست آمريكايي مهندس مهدي شيباني استاندار مازندران هفته آخر تير ماه به اتفاق همسر مطلقهاش به نام اِلِين مهمان آقاي استاندار بوده و روز سهشنبه 30/4/49 جهت عزيمت به رُم به تهران حركت نمودند. رئيس سازمان اطلاعات و امنيت استان مازندران. شاهين
329 29/6/50
طبق اطلاع مهدي شيباني استاندار مازندران به طور دائم سرگرم خريد و فروش اراضي در منطقه شمال است و با استفاده از موقعيت خود از سازمانهاي دولتي از قبيل منابع طبيعي و مؤسسات ديگر زمينهايي را به نام خود و دخترانش خريداري كرده است و در مازندران به عنوان «استاندار متري» مشهور شده است زيرا در جيب خود متر براي متر كردن اراضي دارد و در سرتاسر استان در حال تردد براي خريد زمين است.
دلالهاي او عبارتند از سام و ميرمفتاحي صاحبان داروخانه پاستور در چالوس ـ مهندس حقيقي معاون سابق استانداري ـ مهندس فضلي راد عضو وزارت كشاورزي و آقاي...
آقاي اسلام فرمودهاند تحقيق شود. 29/6/51
به: مديريت كل اداره نهم (922) تاريخ: 8/8/50
از: ساواك استان دوم شماره: 154/ د
درباره: آقاي مهدي شيباني استاندار مازندران
بازگشت به شماره 13255/922 ـ 31/6/50
برابر تحقيقات معموله نامبرده بالا داراي قطعات اراضي بشرح زير ميباشد. 1ـ قطعه زمين و ويلايي در بين راه چالوس تهران به نام شاهچشمه در حدود دو هكتار 2ـ قطعه زميني به مساحت تقريبي 2500 متر ساحلي در آيشبن چالوس 3ـ يك ويلاي ساحلي متعلق به همسر وي در چهار كيلومتري متل قو ـ چالوس به نام مهسرا 4ـ قطعه زمين واگذاري منابع طبيعي در وزارت چالوس و يك قطعه در حدود شش كيلومتري نوشهر 5ـ اخيراً يك قطعه زمين هم در كلاردشت به مساحت سي هزار متر مربع مشتركاً با تيمسار سپهبد ايادي5 ابتياع نموده است.
ضمناً آقاي علينقي سام ـ مهندس جواد حقيقي ـ مهندس فضلي راد از دوستان يادشده ميباشند. البته وي علاقهمند به تهيه زمين هست ولي سوءاستفاده از مقام اداري ننموده و زمينهاي مربوطه را طبق مقررات و قانون ابتياع نموده است. رئيس سازمان اطلاعات و امنيت استان مازندران. شاهين
محترماً معروض ميدارد: نامه پيوست از طرف فقيه رونوشت نامهاي است كه به رياست دفتر مخصوص شاهنشاه آريامهر تقديم گرديده و مفاد آن حاكيست كه: آقاي شيباني استاندار مازندران به زور املاك زارعين را به كمك رئيس انجمن شهر چالوس به نام اقوام و بستگان خود تصرف و حتي يكي از زارعين را تهديد به قتل نموده است. ضمناً از اينكه آقاي شيباني مسبب بدبختي زنان شوهردار و غيره ميشوند شكايت كرده است.
نويسنده تقاضا دارد پس از تحقيق مراتب را به شرفعرض ملوكانه برسانند. اداره كل سوم
بايد از طرف افراد حزب ايران نوين باشد [دستخط نصيري]
روي پرونده (مهدي شيباني) كلاسه 38232 بايگاني شود. 6/11/50
كل سوم 326 ـ 322 تاريخ: 26/4/50
شماره: 918/ ه
برابر اطلاع واصله در ساعت 24 روز 25/4/51 شش تخته قالي به ارزش تقريبي يك ميليون و هفتصد هزار تومان از منزل آقاي استاندار مازندران در شاهچشمه نوشهر به سرقت برده شده. برابر اظهارنظر كميته مشترك سرقت جنبه سياسي نداشته است. جريان امر از طرف ناحيه ژاندارمري و كميته مشترك تحت بررسي و اقدام ميباشد. توضيح: چهار تخته از اين قاليها از اموال استانداري بود كه سال گذشته ارزياب آنها را حداقل متري 6 هزار تومان قيمتگذاري كرده و باتوجه به اينكه مساحت متراژ قالي در حدود 16 الي 17 متر مربع بوده است. نتيجه تحقيقات متعاقباً اعلام خواهد شد.
شاهين
توضيح را آقاي دادور داده است
كل سوم 322 تاريخ: 18/4/52
تلفنگرام 2473/ ه
روز 15/4/51 جلسه توديعي به مناسبت انتقال فرماندار سابق بابل محسني از طرف لقماني رئيس دادگستري بابل تشكيل در اين جلسه محسني علل عدم موفقيت خود را در پست فرمانداري بابل بشرح زير بيان داشت. ظرف مدت 14 ماه خدمت در سمت مزبور يك بار هم آقاي مهندس شيباني استاندار براي سركشي به بابل نيامد در عوض فرماندار بابل مأمور امضا قراردادها بوده بدون اينكه در نحوه خرج آنها دخالتي داشته باشد و از طرفي بابلسر كه زير نظر بابل است عملاً تحت نظر مهندس حقيقي كه مشغول چپاول اين شهر است با موافقت آقاي استاندار اداره ميشود آقاي محسني اضافه كرد سال گذشته مبلغ چهل ميليون تومان از طرف سازمان برنامه در اختيار استانداري مازندران قرار داده شده كه ديناري از اين وجه به بابل اختصاص داده نشده ضمناً محسني از مردم شهر خواستار كوتاه كردن دست اعضاي منحط انجمن شهر و انتخاب اشخاص صالح گرديد.
ملاحظات: اظهارات نامبرده به سبب ناراحتي فوقالعاده مهندس شيباني استاندار مازندران شده است. شاهين در ساعت 1345 روز ... 323 يادداشت كردند.
ساري مورخ 18/4/51
گزارشي از سوءمديريت
به عرض ميرسد.جهت برگزاري مجلس توديع آقاي محسني فرماندار بابل روز پنجشنبه 15/4/51 وسيله رئيس دادگستري بابل و رئيس شهرباني از آقاي دكتر سالكي خواسته شد كه در محل حزب نشستي را برگزار نمايند و بلافاصله وسيله دكتر سالكي دعوتي جهت عصر پنجشنبه از معاريف و رؤساي ادارات به عمل آمده و در ساعت 7 بعدازظهر روز پنجشنبه 15/4/51 در محل حزب ايران نوين جلسه خداحافظي برقرار شد. مجلس پس از نواختن سرود شاهنشاهي بانطق دكتر سالكي شروع شد. بدواً علت برگزاري مجلس توديع را بنا به خواست و تقاضاي آقايان رئيس دادگستري و رئيس شهرباني متذكر شد و چون در مجالس توديع معمولاً از خدمات رئيس منتقل شده بحث خواهد شد از اين رو به علت سوابق بسيار بد و رشوهخواريهاي زياد فرماندار علت و سببي پيدا نشده بود كه از محسنات اخلاقي و خدمات صادقانه مطالبي گفته شود از اينرو دكتر سالكي به طور اختصار مسئله مفارقت و جدايي را به ميان كشيده و از دريچه عاطفي جدايي از انتقال فرماندار اظهار تأسف نمودند و طبق قرار قبلي كه با رئيس دادگستري گذاشته بودند از آقاي رئيس دادگستري دعوت به سخنراني شد. نطق رئيس دادگستري به طور اختصار بشرح زير است.
1ـ اظهار تأسف از انتقال فرماندار و آرزوي موفقيت در پستهاي ديگر
2ـ تقاضا از مردم شهر بابل داير به تماس مداوم با مقامات دادگستري بالاخص شخص رئيس دادگستري و حل معضلات با صوابديد و صلاحديد مردم شهر
3ـ تشويق و ترغيب مردم به شركت در اجتماعات و تشكيلات حزبي بالاخص حزب پر افتخار ايران نوين (عين جملهاي كه ضمن نطق خود بيان داشت)
4ـ در خاتمه از طرف دادگستري شهرستان بابل از خدمات ارزنده فرماندار بابل دادسخن داد و از انتقال ايشان اظهار تأسف نمود.
سپس فرماندار بابل آقاي محسني پشت تريبون قرار گرفت و مطالبي فهرستوار بشرح زير بيان داشت:
1ـ ضمن تشكر از ذوات محترم كه در اين مجلس حضور دارند مخصوصاً رؤساي ادارات شهرستان بابل.
2ـ علتالعلل عدم موفقيت خود در امور خدمات اجتماعي را عدم بودجه كافي قلمداد نموده و نيز متذكر شد كه در سال ماضي مبلغي در حدود 40 ميليون تومان در اختيار استانداري از طريق سازمان برنامه قرار داده شد كه ديناري از اين مبلغ را براي شهرستان بابل اختصاص داده نشده بود در اينجا به بحث در اطراف مسايلي پرداخت كه در شأن مجلس نبوده مثلاً با ذكر نام استاندار مازندران به طور آشكار از فعاليت استانداران ديگر استانها دادسخن داده و به صراحت بيان داشت كه استاندار مازندران از بدو تصدي خود الي حال حتي يك مرتبه هم نشده كه به خاطر سركشي و رسيدگي درددل رؤساي ادارات و يا فرماندار شهر به شهر بابل بيايد و يا از آنها جويا گردد كه چه مشكلاتي اصولاً در شهر موجود ميباشد. بودجه استان را در اختيار خود گرفته معلوم نيست كه شهر بابل جزو استان مازندران ميباشد. و به طور مثال بابلسر را متذكر شده كه در آن شهر استاندار ديگري براي خود مشغول فعاليت است و مبلغي در حدود يك ميليون و دويست هزار تومان را بدون هيچگونه بازجويي و كنترلي در اختيار گرفته و مشغول چپاول و تاراج ميباشد (منظور شهردار جديد بابلسر به نام مهندس حقيقي است كه از طرف شخص آقاي استاندار به شهرداري بابلسر منصوب شده است). آن وقت رو به مردم شهر مجتمع در محل حزب نموده و علت عدم موفقيت خود را در خدمتگزاري عوامل ذكر شده بالا متذكر گرديد.
3ـ در خاتمه مطالب بالا از مردم شهر خواستار شد كه ضمن كوتاه كردن دست اعضاي منحط انجمن شهر و انتخاب اشخاص صالح جلوي اين همه تجاوزات عيني را بگيرند.
پس از اتمام سخنراني فرماندار دكتر سالكي پشت تريبون قرار گرفته و از پيشآمد اخير و حمله به استاندار مازندران اظهار تأسف نموده و متذكر شد كه در شأن مجلس توديع نيست كه تريبون حزب را وسيله حمله به اشخاص قرار دهند و از آقاي فرماندار سؤال نمودند كه شما كه مدت چهارده ماه در اين شهر در پست فرمانداري بوديد و حتي در خود حزب مسئول حوزه رؤساي ادارات بوديد چطور شد كه تاكنون چنين چيزي را بيان نداشتيد و مجلس توديع امشب را با حمله به مقامات استانداري (منظور شخص استاندار بود) به هم زده و خراب نمودهايد و اگر واقعاً منظوري در ميان نيست چرا تاكنون چنين مطالبي نداشتهايد. پس از آنهدايا طبق خواهش دكتر سالكي وسيله آقاي رئيس شهرباني (سرهنگ سيدي) دادستان (رمزي) و رئيس دادگستري (لقماني) و شهردار (مهندس جليلي) به فرماندار داده شد. و پس از آن در سالن مجاور حزب از مدعوين پذيرايي به عمل آمد.
عوامل برقراري مجلس توديع
1ـ صبح پنجشنبه وسيله تلفن رئيس شهرباني از دكتر سالكي خواستار برگزاري مجلس توديع شد.
2ـ در حدود ساعت 9 صبح رئيس دادگستري اول وسيله تلفن و بعد شفاهي در دادگستري بابل در حضور اسماعيل توفيقي خواستار برگزاري جشن شده و حتي موافقت كرده كه براي فرماندار سخنراني نمايد.
3ـ تصويب محل برگزاري مجلس توديع توسط رئيس دادگستري
شايعات
1ـ مخالفين حزب ضمن تماس حضوري با استاندار اين طور وانمود نموده بودند كه طرح حمله به استاندار را دكتر سالكي قبلاً با فرماندار ريخته بود تا بدينوسيله هتك حرمت از آقاي استاندار بشود.
2ـ صبح روز شنبه آقاي استاندار به آقاي دكتر صبحي سرپرست بهداري استان تلفناً متذكر ميگردد كه رئيس بهداري بابل (دكتر سالكي) مشغول چيدن توطئه بوده و هتك حرمت از مقام استاندار شده است و از ايشان در اين باره توضيح خواسته شد. دكتر صبحي پس از تماس با دكتر سالكي و روشن شدن قضيه تلفني از آقاي استاندار تقاضاي ملاقات حضوري را نموده است (البته به اتفاق دكتر سالكي) و چون آقاي استاندار با هليكوپتر عازم تهران بودند اين ملاقات را به روز دوشنبه موكول نموده كه پس از تحقيقات از مقامات محلي اجازه ملاقات داده شود.
نتيجهگيري
تيمسار معظم. اين طور فكر ميكنم كه آقاي رئيس دادگستري به خاطر دوستي با حاج معتقدي قبلاً با فرماندار تماس گرفته و پس از استماع نظريات مشاراليه زمينه برگزاري مجلس توديع را در محل حزب قرار داده تا بدينوسيله لطمه به تشكل حزب بزنند تا بدينوسيله با در ميان كشيدن پاي استاندار به قائله بابل بهرهبرداري به نفع معتقدي و باند او بشود و متأسفانه نقشههاي آنها عملي شد.
به: 322 تاريخ: 20/4/51
از: 2/ ه شماره: 2607/ ه
پيرو: 2097/ هـ 10/9/50
موضوع: آقاي شيباني استاندار مازندران
1ـ آقاي شيباني استاندار مازندران از رمداني فرماندار سابق گنبد خواسته بود تا از احمد محمدي سرمايهدار معروف گنبد بخواهد صد هكتار زمين كه قيمت آن حداقل يك ميليون تومان ميشود در گنبد براي استاندار خريداري نمايد و استاندار گفته احمد محمدي اين مقدار زمين را كه براي من بخرد پول آن را بعداً خواهم داد ولي چون رمداني از اين كار استنكاف نموده لذا آقاي استاندار وسايلي فراهم كرده با دوستي كه با آقاي دكتر سام دارد و غالباً ايام تعطيل در نوشهر باهم هستند مشاراليه از كار بركنار شود.
2ـ در زمستان سال گذشته آقاي استاندار و آقاي ميرعمادي مشاور استانداري به منزل آقاي رمداني رفته و آقاي استاندار با ارائه روزنامهاي كه در آن آگهي مزايده دو هزار هكتار زمين در بخش 7 گنبد نزديك زمين مهندس شريفامامي درج شده بود و اداره املاك اين آگهي را داده بود به رمداني اظهار داشت از آقاي احمد محمدي دعوت كن كه اينجا بيايند و پس از آمدن مشاراليه آقاي استاندار از احمد محمدي پرسيد كه آيا صلاح است كه در مزايده شركت كند و آيا اين دو هزار هكتار زمين مرغوب است و نظرش اين بود كه احمد محمدي زمين را برايش بخرد و تلويحاً اين موضوع را نيز بيان داشت ولي احمد محمدي اظهار داشت كه هزار هكتار اين زمين شورهزار است به علاوه صاحب آن ميتواند با پرداخت 40 هزار تومان موقتاً از مزايده جلوگيري كند آقاي استاندار از رمداني خواست كه در غياب مشاراليه احمد محمدي را وادار به خريد زمين براي آقاي شيباني بنمايد.
در پرونده 5555 بايگاني شود.
به: رياست ساواك استان مازندران (ساري)
تاريخ 26/4/51
از: اداره كل سوم 322 شماره: 1930/322
درباره: اظهارات محسني فرماندار سابق بابل
بازگشت به 2473/ هـ 18/4/51
باتوجه به مطالب عنوان شده از طرف نامبرده فوق خواهشمند است دستور فرماييد ضمن تحقيق لازم نسبت به تعيين اينكه منظور مشاراليه امضا چه نوع قراردادهايي بوده كه اظهار نموده دخالتي در صرف بودجه آنها نداشته و اينكه مهندس حقيقي با داشتن چه سمتي در امور شهرستان بابل دخالت و چه اعمال خلافي را انجام داده و اقدام و نتيجه را با روشن نمودن جريان اختلافات استاندار با محسني و چگونگي عكسالعمل استاندار در قبال اظهارات او اعلام دارند. مديركل اداره سوم ـ مقدم
به: 322 تاريخ: 16/5/51
از: 2/ ه شماره: 3104/ ه
موضوع: استانداري مازندران
پيرو: 805/ هـ 12/2/51
وضع استانداري مازندران و شهرداريهاي اين استان به علت عدم مديريت صحيح و نقاط ضعف آقاي شيباني استاندار به صورت مطلوبي اداره نميشود و اين عدم مديريت باعث نارضايي عمومي در شهرستانهاي استان دوم گرديده و روزبروز نيز گسترش مييابد. موارد معدودي كه ذيلاً ذكر ميشود نمونههايي از اين نقاط ضعف آقاي شيباني و علل نارضاييهاي مردم از استانداري است.
1ـ آقاي شيباني استاندار مازندران غالباً در مجلس و محافل گوناگون دم از دوستي و حمايت آقاي علم ميزند و خود را وابسته به ايشان ذكر ميكند و با اين عنوان اطرافيان را مرعوب مينمايد.
2ـ با بدگويي بيجا و بيمورد نزد وزرا درباره تعويض رؤساي اداراتي كه مورد تأييد وي نميباشند اقدام ميكند.
3ـ تنها در مراسمي شركت ميكند كه حضور وي را در شهرهاي مختلف استان، جرايد و خبرگزاريها منعكس ميكنند و در ساير مواقع در ملك شخصي خودش در شاهچشمه نوشهر بسر ميبرد.
4ـ شهرداراني كه در انجام نظرات آقاي شيباني تعلل ميكنند بلافاصله تعويض ميكند در مقابل از شهرداراني كه با سوءاستفاده نظر وي را تأمين ميكنند پشتيباني مينمايد.
5ـ به علت عدم مديريت صحيح آقاي شيباني بين معاونين وي و ساير كارمنداني كه از طرف مشاراليه پشتيباني ميشوند مرتب اختلافنظر موجود است. به جاي انجام امور محوله بيشتر وقت آنها صرف تنقيد و غيبت يكديگر ميشود.
6ـ روشن نبودن حدود وظايف معاونين استانداري و محول كردن اموري به آنها بدون مجوز ايجاد نارضايي در كادر استانداري نموده است.
7ـ آقاي شيباني در مقابل زنان زيبا واقعاً ضعيف است فيالمثل سال گذشته آقاي جعفرنژاد رئيس حسابداري شهرداري چالوس با خانم كاظمي كارمند هتل چالوس كه گويا خانم زيبايي است ارتباط برقرار كرده و خانم مذكور را آماده ميكند كه با آقاي شيباني استاندار بسر ببرد.
وي با تنظيم برنامه قبلي خانم يادشده را در اختيار آقاي استاندار قرار ميدهد كه در حين معاشقه نامبردگان ميركريمي نامي اهل چالوس از جريان با خبر ميشود و سر صدا كرده كه جريان آن طي شماره 1366/ ه/6/50 اعلام شده است.
8ـ غالب مأموريتهايي كه به كارمندان استانداري داده ميشود به ترتيبي است كه كارمند به جاي اينكه تمام مدتي كه در مأموريت است اضافه حقوق دريافت دارد يكي دو روز به مأموريت ميرود و بقيه ايام را در حالي كه در ساري است حق مأموريت ميگيرد و هيچكس نيست كه اين بينظميها را كنترل كند و اين مسئله خصوصاً در دفتر مهندسي استان وابسته به استانداري بيشتر مشهود است.
9ـ آقاي شيباني هر ماه فقط حدود 5 روز در ساري مركز استان حضور داشته و بقيه را اكثراً تهران و يا در شاهچشمه ملك شخصي خودش (واقع در چالوس) اقامت دارد و همين موضوع سبب شده كارها معوق بماند و يا به صورت ناقص توسط معاونين كه اختيار انجام امور خاص و مربوط به استاندار را ندارند انجام شود منجمله اخيراً كه با وساطت تيمسار ايادي و دكتر باهري بين وكلاي حزب ايران نوين از ساري (دكتر جواد سعيد و فضلاله كاسمي) با آقاي شيباني آشتي برقرار شد دكتر سعيد به وي اظهار داشته شما ما را در كارهاي خودمان در ساري آزاد بگذار و شاهچشمهات را برو ما ديگر كاري به نبودن شما در مركز استان نداريم.
10ـ ضمن اينكه وكلاي حزب ايران نوين در مجلس شوراي ملي مخصوصاً دكتر سعيد و كاسمي اين نقطه ضعف را دارند كه ميخواهند از نظر كليه مشاغل حزبي و اداري دربست مازندران را قبضه خود نمايند آقاي شيباني استاندار هم فقط ضعف و عدم مديريت خود را به ياري كارشكني آنان ميگذارد و اين رويه را با زيركي خاصي دنبال كرده و به بهترين نحو نقايص مديريت خود را نزد كليه مقامات موجه وانمود كرده و به موقع از اين موضوع بهترين استفادهها را نموده است.
11ـ در سال 48 از طريق استانداري به تمام شهرداريهاي تابعه دستور داده شد كه نيم درصد عوايد شهرداري را به عنوان پاداش كارمندان استانداري حواله نمايند كه در حدود 50 الي 60 هزار تومان از اين راه جمعآوري شد ولي به جاي آنكه اين پول به كارمندان استانداري پرداخت شود بين اشخاص ديگري تقسيم شد كه در آن سال هيچگونه خدمتي به استانداري ننموده بودند.
12ـ با وجودي كه وزارت كشور طي نامه 17185/6 ـ 4/12/48 به عنوان استانداري مازندران با صراحت نوشته است كه به هيچ عنوان نبايد كارمندي با حقوق شهرداري در استانداري خدمت نمايد و چنانچه واقعاً استانداري به چنين كارمندي احتياج دارد مستقيماً از بودجه وزارت كشور به وي حقوق پرداخت نمايد معهذا در حال حاضر هستند كارمنداني كه در فرمانداريها يا استانداري خدمت ميكنند و حقوق آنها را شهرداريها تأمين مينمايند.
13ـ بعضي از شهرداريهاي استان مازندران با گرفتن كمكهاي بلاعوض و پرداخت حقالسكوت به واسطگان مبالغي از استانداري اخذ و به جاي صرف در عمران و آبادي منطقه خود غالباً به مصارف شخصي ميرسانند.
14ـ مبلغ زيادي به عنوان فوقالعاده كارمندان از خزانه استانداري پرداخت ميشود كه به جاي پرداخت به كارمندان به اشخاصي كه هيچ ارتباطي به استانداري ندارند پرداخت ميشود. مثلاً آقاي استاندار به غير از وجوه نقدي به رؤساي ادارات هر ساله مبالغي بيش از بيست هزار تومان از همين محل برداشت و سكه خريداري و به اشخاص مورد نظر خود عيدي ميدهد.
نظريه 2 :ه انعكاس مطالب فوق به مقامات وزارت كشور و خود آقاي استاندار، آقاي نخستوزير و مقامات حزبي علاوه بر تيرگي روابط ساواك و استانداري باعث عدم همكاري بعضي از منابع نيز خواهد شد.
به: 2/ ه342 تاريخ: 28/6/51
از: ن 2ه شماره: 1271/ن 3836
موضوع: سوءاستفاده در راديو تلويزيون
آقاي علينقي سام رئيس انجمن شهر چالوس سي هزار متر از اراضي ساحلي خود را كه قبلاً اراضي مزروعي بود. به سازمان راديو تلويزيون ملي ايران به منظور ايجاد تأسيسات راديو دريا از قرار سيصد ريال به فروش رسانيد. در حالي كه قيمت واقعي اين اراضي حداكثر هشتاد ريال بوده است. علينقي سام اين عمل را با دست آقاي استاندار مازندران انجام داده و مبلغ نهصدهزار تومان وجهي كه از اين بابت دريافت نموده بالمناصفه با استاندار تقسيم نموده است. همچنين مقدار هفت هكتار زمين ديگر كه جلوي اراضي راديو دريا قرار گرفته آقاي علينقي سام و مهندس شيباني استاندار در يد تصرف دارند.
نظريه شنبه: آقاي علينقي سام بدون واسطه شخصاً مبلغ چهارصد و پنجاه هزار تومان به استاندار رشوه داده است.
نظريه يكشنبه: به طوري كه چند نفر از كاركنان راديو دريا اظهار ميداشتند زمين خريداري شده در حدود هفت هكتار ميباشد كه قيمت واقعي آن متري چهل ريال بوده در حالي كه علينقي سام با تباني آن را متري سيصد ريال به سازمان راديو تلويزيون فروخته است در اين كار آقاي اسداله پيمان مديركل سابق راديو تلويزيون گيلان هم سوءاستفادههايي نموده كه هماكنون مورد بازخواست و تعقيب سازمان راديو تلويزيون ملي ايران ميباشد. ضمناً در چالوس شايع است كه آقاي استاندار فقط سيصد هزار تومان رشوه گرفته است.
نظريه ن: انعكاس اين موضوع در بين مردم واقعاً زننده بود.
به: مديريت كل اداره سوم 342 تاريخ: 25/6/51
از: ساواك استان دوم شماره: 3760/ ه
درباره: وضع استان مازندران
پيرو شماره 3104/ه 16/5/51
هر چند روز يك بار روزنامه اطلاعات مقالاتي در مورد استحقاق بيشتر گنبد يا گرگان براي استان يا فرمانداري كل شدن از زبان عدهاي از اهالي اين دو شهر مينويسد كه براي نمونه توجه آن اداره كل را به گزارش 3270/ ه/5/51 صادره به بخش 325 (345 كنوني) و فتوكپي برش روزنامه اطلاعات 23/6/51 كه به پيوست ايفاد ميگردد جلب مينمايد. علت اظهار اين مطالب همانطور كه طي گزارشات قبلي نيز به استحضار رسيده است عدم توجه آقاي شيباني استاندار به وضع استان مخصوصاً قسمت شرق مازندران است به اين ترتيب كه مشاراليه جز در مواقعي كه تشريفاتي باشد كه عكس و يا متن سخنراني وي را روزنامهها چاپ و منعكس كنند در ساير موارد حتي در مركز استان نيز ديده نميشود و غالباً در ويلاي شخصي خود در شاه چشمه نوشهر و يا در ويلاهاي زعماي قوم وقت خود را ميگذراند و نتيجتاً مردم به شهرستانهاي مختلف استان مازندران كه متوجه شدهاند از طريق استانداري مازندران نميتوانند خواستههاي خود را به گوش مسئولين امر رسانند در صدد چارهجويي برآمدهاند كه نمونه آن همين اصرار شهرستانهاي گرگان و گنبد به جدايي از استانداري مازندران و استقلال استاني است و توجه به متن آنها اين موضوع به وضوح روشن ميباشد.
انعكاس اين اطلاع به وزارت كشور و نخستوزيري موجب ايجاد كدورت بين استاندار و ساواك خواهد شد.
رئيس سازمان اطلاعات و امنيت استان مازندران ـ شاهين
در پرونده 5555 بايگاني شود
به: 342 تاريخ: 17/7/51
از: 2/ ه شماره: 4199/ ه
ميگويند يك قطعه زميني ساحلي در جوار رودخانه چالوس مقابل قريه شريعتآباد وسيله مهندس شيباني استاندار مازندران با همدستي علينقي سام رئيس انجمن شهر چالوس براي تأسيس ايستگاه راديو دريا به راديو فروخته شده و به طوري كه شايع است مبلغ چهارده ميليون ريال بابت قيمت اخذ شده است.
توضيح. انعكاس مطلب به ترتيبي كه استاندار متوجه شود اطلاعيه از طرف ساواك ارسال شده سبب سلب همكاري آتي خواهد شد.
به: تيمسار رياست ساواك استان دوم
تاريخ: 15/8/51
از: ساواك نوشهر شماره: 1573/ ن
درباره: آقاي مهدي شيباني استاندار مازندران
بازگشت به شماره 4421/ هـ 30/7/51
1ـ موضوع خريد اراضي از علينقي سام براي راديو دريا مورد تأييد ميباشد. 2ـ مساحت اراضي خريداري شده هفتاد و دو هزار متر مربع ميباشد. 3ـ قيمت واقعي اراضي خريداري شده بين صد الي يكصد و پنجاه ريال ميباشد 4ـ هيچگونه دلايل و مداركي در زمينه اخذ رشوه توسط آقاي شيباني از علينقي سام در دست نيست و تنها مبتني بر شايعات است. ضمناً برابر تحقيقات معموله چهل هزار متر مربع از اراضي مورد نظر در تصرف علينقي سام بوده و بقيه را علينقي سام با تباني از اشخاص خريده و سپس يك جا با همكاري آقاي شيباني و اسداله پيمان به وزارت اطلاعات فروخته و اسناد مربوطه نيز در شهرستان رشت تنظيم گرديده است. رئيس سازمان اطلاعات و امنيت نوشهر ـ شفيعي
به: 341 تاريخ: 27/8/51
از: 2/ ه شماره: 4983/ ه
آقاي عاملي شهردار كتالم فردي است كه اغلب اوقات را ترياك ميكشد و مقداري از وقت خود را نيز صرف اخاذي از كسبه مينمايد و علت انتصاب و ابقاي ايشان اين است كه اهل كاشان هستند و آقاي استاندار به علت همشهري بودن خواستهاند كه نامبرده در سمت خود باقي بماند.
نظريه شنبه: اين نحوه انتخابات سبب ميشود كه منشور انقلاب شاه و مردم به نتيجه مطلوب نرسد. نظريه يكشنبه: با تحقيقاتي كه به عمل آمده موضوع مورد تأييد قرار گرفته و شهرداري كتالم داراي وضع نامطلوبي ميباشد و اصلح است در اين مورد اقدامات مقتضي از طريق مركز معمول گردد. فرگام
از طريق بخش 341 به منظور تكميل خبر اطلاعات تكميلي در ساواك مازندران خواسته شده كه پس از حصول پاسخ اقدام خواهد شد.
به: 327
از: 2/ ه
آقاي خاوري شهردار گرگان در حدود يك سال قبل به دستور آقاي مهندس شيباني استاندار مازندران دو تخته قاليچه به مبلغ 35000 ريال خريداري نموده تا آقاي استاندار به عنوان كادو به دوست امريكايي خود فرد آليس بدهد ولي بعد از گذشت يك سال وجه پرداختي آقاي خاوري به وي مسترد نگرديده و شهردار گرگان از اين بابت ناراحت بوده است. نظريه رئيس ساواك: به طور غير محسوس موضوع خريد قاليچه با آقاي استاندار مطرح گرديده و ايشان چكي به مبلغ /35000 ريال حواله شهرداري گرگان نمودند و بدين ترتيب مسئله منتفي شد.
در پرونده 555 بايگاني شود.
به: 342 تاريخ: 12/2/52
از: 20 ه شماره: 71249/212
موضوع: شيباني استاندار مازندران
در تاريخ 3/2/52 شخصي به نام حاجي مرتضي صاحب بنگاه معاملات ملكي نافع واقع در خيابان پهلوي اظهار ميداشت چند روزي با شّيده نماينده انصاري وزير سابق كشور نزد شيباني استاندار مازندران بوديم به طوري كه شيباني اظهار ميداشت اغلب زمينهاي آن منطقه را خريداري نموده و سفارش نموده تا مقداري از اين زمينها را بفروشيم ضمناً انصاري نيز مقدار زيادي در آن منطقه زمين دارد.
نظريه سهشنبه: به طوري كه در بين اغلب مردم مازندران شنيده شده شيباني مقدار زيادي زمينهاي زارعان را خريداري نموده و به قيمتهاي گزافي به فروش ميرساند و اين موضوع در بين مردم آن منطقه اثر نامطلوبي به بار آورده است. تاكستاني
به: 342 تاريخ: 31/5/52
از: 20 ه شماره: 73720/ ه
موضوع: مهماني در منزل شيباني در شاهچشمه
در تاريخ 26/5/52 مهندس حقيقي معاون فني استانداري مازندران در شاهچشمه (نوشهر) به سناتور نمازي اظهار ميداشت شما امروز متوجه شديد پادشاه يونان در مهماني در منزل شيباني حال درستي نداشت سناتور گفت تقصير خودش بوده اگر فكرش را به كار ميانداخت ممكن بود حالا سركارش باشد. مهندس حقيقي گفت ولي شاهنشاه آريامهر خيلي با فكر هستند سناتور گفت اگر يك روز ايران بخواهد جمهوري شود باز هم شاهنشاه را براي رياست جمهوري انتخاب ميكنند براي اينكه مردم به اين موضوع رسيدهاند كه شاهنشاه خيلي لايق است حقيقي اظهار داشت شيباني استاندار مازندران خسته شده چون كه 6 سال است كه داراي اين شغل ميباشد و مايل است كه در تهران شغلي به او داده شود و امروز ديديم كه نخستوزير بعداً شاهنشاه فقط با شيباني خيلي صحبت كرد و با اين رابطه خوبي كه با نخستوزير دارد ممكن است پست وزارت به او بدهند ضمناً ميخواستم بدانم براي چه تمام رجال از نخستوزير تا وزير همگي دست شاهنشاه را ميبوسند به جز شريفامامي اين چه دليلي دارد سناتور گفت من هم نميدانم. نظريه سهشنبه: مراتب استحضاراً گزارش گرديد. تاكستان
هنوز مردم عقلشان به چشمشمان بستگي دارد. [دستخط نصيري]
به: 342 تاريخ: 5/7/52
از: 20 ه شماره: 74185/20 ه
موضوع: شيباني استاندار مازندران
در تاريخ 1/7/52 ساعت 1100 دكتر باهري معاون وزارت دربار و مهندس شيباني استاندار مازندران به ملاقات سناتور نمازي رفته و در مورد به وزارت رسيدن شيباني صحبت مينمودند و سناتور نمازي اظهار ميداشت اگر ارباب دستور فرمودند ديگر به كسي مربوط نيست شما خيالتان از هر جهت راحت باشد و دكتر باهري اضافه نمود بايد با آقاي علم وزير دربار هم صحبت كنيم سناتور نمازي گفت علم هم فاميل شيباني است و هم دوست ما بنابراين ايشان هر كاري از دستشان برآيد حرفي ندارند.6
نظريه سهشنبه: مدتها است شيباني فعاليت مينمايد كه به وزارت برسد. تاكستاني
روي پرونده 38232 بايگاني شود
به: 342 تاريخ: 4/7/52
از: 20 ه شماره: 74167/20 ه
موضوع: شيباني استاندار مازندران
در تاريخ 31/6/52 در مقابل درب منزل شيباني استاندار مازندران موسوي رئيس تشريفات استانداري مازندران و پيغمبرزاده راننده شيباني و صمد قاسمي راننده خانم استاندار و فرماندار گرگان ضمن صحبت با يكديگر موسوي اظهار داشت مثل اينكه عوض شدن استاندار نزديك است پيغمبرزاده راننده استاندار گفت ديگر در مازندران زمين نيست كه شيباني بخرد بنابراين در مازندران كاري ندارد كه بماند تمام مازندران يا به نام خانم شيباني است و يا به نام دوستان ايشان.
نظريه سهشنبه: در منطقه مازندران اكثر مردم در مورد زمينهاي زيادي كه شيباني خريداري و يا به تصرف درآورده آگاهي دارند و ضمن صحبتشان انتقاداتي از نامبرده مينمايند. تاكستاني
نظريه چهارشنبه: در مورد اعمال شيباني استاندار مازندران گزارشاتي قبلاً به استحضار رسيده است.
به342 تاريخ: 8/8/52
از: 20 ه شماره: 74677/20 ه
موضوع: مذاكره سناتور نمازي و دكتر مصباحزاده
در تاريخ 4/8/52 دكتر مصباحزاده7 به سناتور نمازي اظهار داشت براي شيباني فكري نكردهايد؟ نمازي گفت مثل اينكه در نظر دارند پست معاونت وزارت دربار را به او بدهند ولي شيباني زياد هم خوشحال نيست براي اينكه ميخواهد پستي بگيرد كه فعاليت داشته باشد نه اينكه تنبل شود. مصباحزاده گفت بايد به او بگوييد كه كار دولتي را كنار بگذارد و با چند نفر شركت باز كند زيرا برفرض كه وزير شود بعداً چه خواهد شد كارهاي دولتي به درد اشخاص با شخصيت نميخورد هر چه باشد شيباني هم از شماست.
نظريه سهشنبه: مراتب استحضاراً گزارش گرديد. ضمناً شيباني استاندار سابق مازندران است كه در آن منطقه بسيار بدنام است. تاكستاني
به: 342 تاريخ: 9/8/52
از: 20 ه22 شماره: 74172/20 ه
موضوع: شيباني استاندار مازندران
در تاريخ 1/8/52 محمود ايازي مدير هتل آمباسادور به سناتور نمازي اظهار داشت به شيباني بگوييد تازه از كار بركنار شديد نبايد زياد شلوغ كنيد يعني ماشين 200 هزار توماني بخريد اين كار چه ضرورتي داشت آقاي نمازي شما نميدانيد در هر مجلس مهماني صحبت از ويلاهاي استاندار سابق مازندران است ميگويند در مازندران ديگر جايي نيست كه اسم شيباني روي آن نباشد شما فكر نميكنيد اگر ارباب بفهمد زياد خوشش نميآيد سناتور گفت ارباب تا اندازهاي خبر دارد البته نه همه مطالب را.
نظريه سهشنبه: شيباني در منطقه مازندران بسيار بدنام است و به طوري كه اظهارنظر ميشود در آن منطقه زمينهاي زيادي را به نام خود كرده و به همين جهت اهالي مازندران با بدبيني درباره وي انتقاد ميكنند و به طوري كه شنيده شده به وسيله سناتور نمازي و اشخاص بانفوذي كه با وي آشنا هستند در تلاش است تا شغلي در حد وزارت به او واگذار شود. تاكستاني
شماره: 24 ـ 184 تاريخ: 29/8/52
جناب آقاي مهدي شيباني
با ابراز امتنان از شركت در شبنشيني هتل اوين به نفع ساختمان كالج دخترانه دماوند8 و شركت در حراج امريكايي جعبه طلاي جواهرنشان مرحمتي علياحضرت شهبانوي ايران خواهشمند است لطفاً چك مبلغ /000/1000 ريالي كه تعهد فرمودهايد ارسال فرماييد تا تسليم كالج دخترانه دماوند بشود. معاون وزارت دربار شاهنشاهي
رونوشت براي اطلاع بانوگري رئيس مدرسه دخترانه دماوند ارسال ميشود. معاون وزارت دربار شاهنشاهي
به: 342 تاريخ: 5/10/52
از: 20 ه 22 شماره: 75779/20 ه 22
موضوع: مهدي شيباني استاندار سابق مازندران
در تاريخ 2/10/52 محمود ايازي مدير هتل آمباسادور به خانم سناتور نمازي اظهار داشت چند شب گذشته كه استاندار جديد مازندران به تهران آمده بود يك شخصي كه شما هم او را ميشناسيد مهماني كرده بود كه استاندار مازندران هم در آن حضور داشت و من خودم شنيديم كه استاندار به طور خصوصي گفت كه به او دستور دادهاند راجع به كارهاي شيباني تحقيق كند و گزارش بدهند خانم نمازي گفت بلي درست است ولي فكر نميكنم كه بتوانند چيزي از شيباني در بياورند زيرا شيباني اگر يك متر زمين براي خود گرفته 2 متر هم براي دوستانش كه سركار هستند گرفته پس بنابراين نبايد براي شيباني كاري انجام دهند.
نظريه سهشنبه: از خلافكاريهاي شيباني در زمان استانداري مازندران اغلب مردم آن منطقه با خبر هستند و تحقيق در اين مورد كار بسيار آساني است زيرا نامبرده به طور آشكار اقدام به گرفتن زمينهاي زيادي نموده است و چنانچه حرفهاي خانم نمازي صحت داشته باشد موضوع در خور اهميت و احتياج به بررسي دارد. تاكستاني
به: 342 تاريخ: 30/10/52
از: 20 ه22 شماره: 116001/20 ه 22
موضوع: مهدي شيباني استاندار سابق مازندران
در تاريخ 24/10/52 صمد قاسمي راننده شيباني استاندار سابق مازندران به موسوي يكي از كارمندان استانداري مازندران اظهار ميداشت كار شيباني هنوز معلوم نيست كه چه خواهد شد موسوي گفت براي چه كارهاي شيباني معلوم نيست صمد قاسمي گفت براي اينكه تا به حال چند بار توانا بازرس وزارت كشور به منزل شيباني تلفن كرده ولي هر بار شيباني به ما سفارش كرده در جواب بگوييم تشريف ندارند موسوي گفت تا موقعي كه آقاي علم و نمازي هستند كسي به شيباني نميتواند كار داشته باشد و اگر روزي از كار بركنار شود ممكن است از شيباني سؤالاتي بنمايند در غير اين صورت شما به توانا بگوييد كه فايدهاي ندارد.
نظريه سهشنبه: به طوري كه شايع است شيباني در زمان استانداري مازندران زمينهاي زيادي را به نام خود كرده و اكثر مردم آن منطقه از وي ناراضي ميباشند. تاكستان
به: 342 تاريخ: 10/11/52
از: 20ه22 شماره: 116171/20 ه 22
موضوع: مهدي شيباني استاندار مازندران
در تاريخ 3/11/52 دكتر غلامحسين خوشبين به سناتور نمازي اظهار ميداشت چرا شيباني دست و پا نميكند كه به جاي سناتور فقيد بگذارنش نمازي گفت براي او درست كرديم كه سناتور شود و كارش هم تمام بود ولي مهين (زنش) ميگويد شغل سناتوري براي شيباني خوب نيست يك كاري داشته باشد كه زياد فعاليت بكند نه اينكه ماهي يك مرتبه روزي دو ساعت كار بكند.
نظريه سهشنبه: در مورد شيباني قبلاً گزارشاتي ارسال شده است. تاكستاني روي پرونده 38232 بايگاني شود.
پينوشتها:
_______________________
1ـ اخلاق كارگزاران در كلام و پيام امام خميني، قم ، دفتر انتشارات اسلامي، 1372، ص 381 ـ 382
2ـ همان، ص 386 ـ 388
3ـ همان، ص 388
4ـ همان، ص 389
5ـ سپهبد عبدالكريم ايادي از بهائيان فعال بيتالعدل و از بعد از كودتاي آمريكايي، انگليسي 1332 پزشك مخصوص شاه بوده و تا فروپاشي رژيم در دربار و كاخ به عنوان يكي از قدرتمندترين افراد و «محرم حرم» شاه حضور داشت و عليرغم اعتراضات مرجع تقليد آيتالله العظمي سيدحسين بروجردي در سال 1333 شاه وي را از خود دور نكرد. ايادي از فعالان تبليغ و گسترش بهائيت در سه دهه واپسين رژيم پهلوي بود. براي آگاهي بيشتر دربارة او بنگريد به مجله گزارش تاريخ «رجال عصر پهلوي»
6ـ ارتباطات تنگاتنگ دولتمردان عصر پهلوي از عوامل ديگر گسترش فساد، تباهي، جنايت و خيانت بود. دكتر محمد باهري از دولتمردان بهايي و از محارم اميراسداله علم، سناتور نمازي ثروتمند، قدرتمند و يارغار اميراسداله علم وزير دربار و محرم راز محمدرضا و فاميل شيباني همه و همه «سروته يك كرباس» كه ماهيت رژيم را ميشناساند.
7ـ دكتر مصطفي مصباحزاده از چهرههاي وابسته به سياست انگلستان و مدير مؤسسه كيهان فعاليت سياسي را از دهه 1320 آغاز كرد و سرمايه اوليه مؤسسه توسط محمدرضا در آن روزگاران /200 ميليون تومان پرداخت شد. وي پس از انقلاب اسلامي به انگلستان پناهنده شد و روزنامه كيهان لندن را بنيان نهاد. اين روزنامه در حقيقت سخنگوي سلطنتطلبان در لندن است.
8ـ مدرسه عالي دماوند وابسته به امريكاييها براي كادرسازي دولتمردان توسط واشنگتن طراحي و مشغول به كار شد پيرامون اهداف، كارنامه، مديريت اين مؤسسه آموزشي رجوع شود به مجله «مطالعات تاريخي» تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي