سازمان پیمان مرکزی
سازمان پیمان مرکزی (به انگلیسی: Central Treaty Organization) (سنتو) (به انگلیسی: CENTO) در دوران جنگ سرد و با هدف مبارزه با شوروی و نفوذ مارکسیسم تشکیل شد. جورج کنان سفیر ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۴۷ در مقالهای به دولت آمریکا پیشنهاد کرد برای مقابله با خطر توسعه طلبی شوروی، سیاست سد نفوذ را به دور شوروی به مرحله اجرا گذارد تا با گذشت زمان، نظام شوروی فروپاشد . پیمانهای ناتو، سیتو و سنتو بر اساس این راهکار بوجود آمدند. پس از فروپاشی بلوک شرق این سازمان فلسفه وجودی خود را از دست داد.
در فوریهی 1955 عراق و ترکیه این پیمان را بستند و اعلام کردند که کشورهای عضو «جامعهی عرب» و «دیگر کشورهای علاقهمند به صلح و امنیت خاورمیانه»- که آن دو دولت آنها را به رسمیت شناخته باشند- میتوانند به این پیمان بپیوندند. در 1955 ایران و بریتانیا و پاکستان به این پیمان پیوستند. انگلستان و امریکا پیمان بغداد را در «حلقهی مالی» دفاع از خاورمیانه در برابر شوروی میدانستند. در مقابل و شوروی آن را ابزاری در دست تجاوزگرانی میدانست که «علاقهای به صلح و امنیت بینالمللی ندارند». در مه و ژوئن 1957 نمایندگان امریکا به عضویت کمیتههای اقتصادی و نظامی پیمان درآمدند، اما ایالات متحد خود به پیمان نپیوست. عراق پس از انقلاب ژوئیهی 1958، د مارس 1959 از پیمان خارج شد و این پیمان در اوت 1959 «سازمان پیمان مرکزی» (سنتو) نامیده شد و مرکز آن را از بغداد به آنکارا بردند. [۱]
در آن سالها بیش از آنکه آمریکا از نفوذ شوروی در خاورمیانه نگران باشد، جمال عبدالناصر زبان مشترک اعراب، انگلستان را به وحشت انداخته بود. برای پیشگیری از نفوذ و گسترش نهضت مصر، ایران میبایست در رأس پیمان نظامی بغداد باشد.
پیمان بغداد متعاقب کودتای عبدالکریم قاسم در عراق ـ ۲۳ تیر ۱۳۳۷ ـ ضربه اساسی دید. قاسم که یک نظامی چپگرا بود به این پیمان روی خوش نشان نداد، در نتیجه مرکزیت پیمان به آنکارا انتقال یافت و بعدها با خروج بغداد از آن به پیمان سنتو شهرت یافت.
تفاوت پیمان بغداد با پیمان سعدآباد که در ۱۳۱۶ ش. میان ایران، ترکیه و افغانستان به امضا رسید در این بود که در آن پیمان این سه کشور متعهد شده بودند به خاک یکدیگر تعرض نکنند ولی در پیمان بغداد، همکاریهای متقابل نظامی پیشبینی شده بود.
اعضاء سازمان
• ایران
• عراق
• پاکستان
• ترکیه
• بریتانیا
منابع
دانشنامهی سیاسی- داریوش آشوری-نشر مروارید- چاپ شانزدهم