تأسيس بانك پهلوي (سپه)

فکر تأسیس یک بانک جدید، با سرمایه و مدیریت ایرانی، قبل از انقلاب مشروطیت، یعنی ده سال قبل از تأسیس بانک شاهی ایران، به وجود آمد. در این زمان «حاج محمد حسین» که از صرافان بزرگ بود، پیشنهاد تأسیس بانکی با سرمایة مشترک دولت ایران و مردم را به ناصرالدین شاه ارائه داد، اما طرح مورد موافقت قرار نگرفت. پس از استقرار مشروطیت، نمایندگان اولین دورة مجلس، تأسیس بانک ملی را خواستار شدند، اما سرمایه لازم فراهم نیامد.
در آغاز سال 1304ش. که هنوز آرامش در سراسر کشور و فعالیت‌های عمومی در شئون مختلف اجتماعی محسوس نشده بود و تأثیر شگرف عوامل اقتصادی و بازرگانی در حیات سیاسی مملکت نمودی نداشت، اولین بانک ایرانی به نام «بانک پهلوی قشون»، از محل وجوه بازنشستگی نظامیان و برای سامان دادن به امور مالی ارتش، با سرماية 950/883/3 ريال در محلي محدود «چند باب مغازه» تأسيس شد.
 در 24 اسفند همان سال نيز اولین شعبة آن، در رشت افتتاح گرديد. سپس در سال 1306ش.، شعب بانك در مشهد و همدان نيز گشايش يافت و در سال هاي 1307 و 1308ش.، شعبه‌هاي ديگري در تبريز و قزوين آغاز به كار كردند.
در تابستان سال 1307ش. كار بناي ساختمان مستقلي كه براي محل مركزي بانك در ابتداي خيابان سپه سابق آغاز شده بود، به اتمام رسيد و افتتاح شد. چون در آن زمان امور حمل و نقل، به دليل نبودن جاده و عدم امنيت، به خوبي صورت نمي‌گرفت، لذا بانك براي انجام اين كار، با تهيه چند دستگاه اتومبيل و كاميون، تشكيلاتي را تحت عنوان «اتو بانك» به وجود آورد كه كار حمل و نقل پست تهران، همدان، كرمانشاه وخانقين نيز به آن واگذار شد.
در عرصة بین المللی، اين بانك با ایجاد واحد، در
کشورهایی چون آلمان، ایتالیا و فرانسه و همچنین بانک بین المللی سپه در انگلستان، در ارائه خدمات بانکی فعال شد.
در سال 1305ش.، اساسنامة جديد بانك تحت عنوان «اساسنامة بانك پهلوي ايران» تهيه شد كه در آن، ماهيت بانك به كلي تغيير كرد، زيرا در اساسنامة سال 1304ش.، مقصود از تشكيل بانك، ترفيه حال و رفع احتياجات صاحب منصبان و افراد قشون بود، در حالي كه در اساسنامة جديد، مقصود اين بانك، رفع احتياجات در امور تجاري و اقتصادي ذكر شده بود.
در پانزدهم دي ماه سال 1316، نام اين بانك، به بانك سپه تغيير يافت و پنج سال بعد ، يعني در سال 1321ش.، مجدداً بانك سپه تغيير نام داد و بانك تعاوني سپه نام گرفت. سپس در دي ماه سال 1334، بانك تعاوني سپه به شركت سهامي با سرمايه 370 ميليون ريال تبديل شد و اجازة معاملات ارزي هم به آن داده شد. در اساسنامة جديد بانك كه مشتمل بر 6 فصل و 38 ماده بود، نام بانك مجدداً به بانك سپه تغيير يافت.
در سال 1340 ش.، تعداد شعبه‌هاي بانك سپه در سراسر كشور، 51 واحد و جمع معاملات آن، مبلغي حدود 4 ميليارد ريال بود. ده سال بعد، يعني در سال 1351ش.، تعداد شعب اين بانك، به 450 واحد، ميزان معاملات آن به مبلغ 8/30 ميليارد ريال و سپرده‌هاي آن به مبلغي معادل 7/9 ميليارد ريال رسيد.
با افزايش قيمت نفت و درآمد حاصله از فروش آن، و رونق ظاهري اقتصاد ايران، از سال 1351 ش. به بعد، بانك سپه در صحنة رقابت بانك‌ها براي تحصيل سود بيشتر به فعاليت پرداخت.
بعد از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي ايران، كه كليه بانك‌ها ملي اعلام شدند، اين بانك هم بدون اين كه در بانك ديگري ادغام شود، از ارتش (وزارت دفاع) منفك و مانند ساير بانك‌هاي كشور، به عنوان يك بانك تجاري و زير نظر شوراي عالي و مجمع عمومي بانك‌ها قرار گرفت.
طبق اساسنامة مصوب مجمع عمومي بانك‌ها، بانك سپه طبق قانون ملي شدن بانك‌ها و لايحة قانوني شدن اداره امور بانك ها و مقررات مندرج در اساسنامه، اداره مي‌شود و هدف آن ارائة خدمات بانكي در سراسر كشور، تسهيل امور بازرگاني داخلي و خارجي ذكر شده است.