اقدامات انگلیسی ها عليه جنگليها
انگلستان با حمله به جنگليها در پي تقويت بيش از پيش كابينه وثوقالدوله بود. وايت در تلگرام20 مارس 1919 مينويسد: «اين روزها خواستههاي جدايي طلبانه جنگليها افزايش يافته و استان گيلان عملاً مستقل است. توافقنامهاي كه تابستان سال گذشته ميان آنها و انگلستان منعقد شد، اعتبار جنگليها را افزايش داد... انگليسيها به اين نتيجه رسيدهاند شرايطي كه منجر به عقد اين قرار داد شد، به كلي تغيير كرده و اكنون زمان آن فرا رسيده كه به جنگليها اعلام كنند كه دولت انگلستان از دولت مركزي و يكپارچگي ايران حمايت ميكند و از هيچ جنبش جدايي طلبانهاي پشتيباني نخواهد كرد.» تفصيل ماجرا در گزارش از اين قرار است: «جنگليها يك صدا از پذيرش حاكميت دولت مركزي سرباز زده و تمام عوايد استان ثروتمند گيلان، مانند درآمد تلگراف، ماليات و غيره را به مصرف خود ميرسانند؛ در نتيجه خسارت سنگيني بر دولت ايران تحميل كردهاند. سفارت انگلستان كابينه فعلي را همسو با اهداف خود ميبيند و در همكاري با اين كابينه با هيچگونه دشواري روبهرو نيست؛ لذا از هيچ كاري براي تقويت و كمك كردن به اين كابينه دريغ نميكند. اكنون سفارت انگلستان بر اين عقيده است شرايطي كه باعث شد مقامات نظامي اين كشور توافقنامه مذكور را با جنگليها به امضا برسانند، به كلي دگرگون شده است... انگليسيها فكر ميكنند زمان آن رسيده كه به جنگليها اعلام كنند از حكومت مركزي ايران، حمايت خواهند كرد... ژنرال شامپين ، فرمانده نيروهاي انگلستان در شمال ايران، چند روزي است كه به تهران آمده تا با وزيرمختار انگلستان، مقامات ايراني و كلنل استاروسلسكي ، فرمانده هنگ قزاق، به گفتگو بنشيند. موضوع بحث از اين قرار است كه ارتش انگلستان چگونه ميتواند در بازپسگيري گيلان به دولت مركزي كمك كند. هنگ قزاق ميتواند دو هزار نفر را تجهيز كند و اگر انگلستان تجهيزات كمكي آنها را فراهم سازد، اين تعداد نيرو براي فتح گيلان كافي خواهند بود. طبق نقشه، انگلستان سلاح لازم را از همدان به محل استقرار نيروها در قزوين ميرساند. انگلستان، رشت را در مقابل جنگليها تجهيز خواهد كرد و در جاده رشت ـ قزوين ماشينهاي جنگي مستقر ميسازد. همچنين انگلستان تعدادي هواپيما به دولت اجاره داده است تا در صورتي كه جنگليها به اعماق جنگل عقبنشيني كردند، آنها را بمباران كند... هنوز اجازه اين عمليات از لندن صادر نشده است؛ اما به محض اينكه دستور برسد، الغاي توافقنامه به جنگليها اعلام و بلافاصله حمله عليه آنها آغاز خواهد شد. انگليسيها بر اين باورند چنانچه جنگليها از نيات آنها آگاه شوند، به احتمال بسيار زياد بدون مخالفت چنداني تسليم خواهند شد. اما حقيقت امر اين است كه جنگليها از تمركز نيروها در قزوين و هدف آنها با خبرند و تعدادي از رهبران جنگل نيز [مخفيانه] پيغام دادهاند كه در زمان مقتضي خود را تسليم خواهند كرد.»
در 28 مارس 1919: «امروز انگلستان به جنگليها در مورد فعاليتهاي معاندانه آنها عليه دولت مركزي هشدار داد و آنها را از الغاي توافقنامه آگاه ساخت.» در 10 آوريل: «عمليات نظامي عليه جنگليها به تعويق افتاد. از آنجا كه بيشتر همراهان كوچكخان او را رها كردهاند، احتمال دارد تمام اين قضايا در اندك زماني و بدون استفاده از زور پايان يابد.» در دوازده آوريل: «در اين تاريخ، تنها 30 يا 40 نفر از اطرافيان كوچكخان باقي مانده و به همراه او به اعماق جنگل پناه بردهاند. قزاقها تا آنجا كه ممكن باشد او را تعقيب خواهند كرد؛ به هر حال قيام جنگل به پايان عمر خود رسيده است.» وايت در تلگرام بعدي ميافزايد: «جنگليها در بهار و تابستان گذشته مشكلات فراواني به وجود آورده و دولت ايران را به ستوه آوردند... لذا دولت يك بار ديگر دست به دامان سفارت انگلستان شد. جداي از تلاش انگليسيها براي تقويت كابينه فعلي، آنها به اين نتيجه رسيدند شرايطي كه منجر به عقد توافقنامه شد، اساساً تغيير كرده است... بنابراين به جنگليها هشدار دادند از اقدامات خود عليه دولت مركزي دست بردارند چرا كه دولت ايران اكنون تحتالحمايه آنها ميباشد. از آنجا كه اين تهديدها اثر نبخشيد، به رهبر جنگليها التيماتيوم يك هفتهاي داده شد كه با دولت ايران صلح كند و در غير اين صورت عواقب نافرماني خود را پذيرا باشد. مهلت كوچكخان هنوز تمام نشده است اما از قرار معلوم وي خواهان جنگ است و تسليم نخواهد شد. قزاقها در قزوين مستقر شدهاند و سلاح مورد نياز آنها از همدان به محل استقرار آنها منتقل شده است. همه چيز منتظر سر آمدن فرصت كوچكخان است.» وايت در 7 جولاي 1919 چنين مينويسد: «انگليس با انجام اقداماتي، امنيت را در رشت و جاده رشت - قزوين برقرار ساخته است. همچنين تعدادي هواپيما در اختيار دولت ايران را شناسايي كرده و آنها را بمباران كند. هزار قزاق ايراني در قزوين آماده شدهاند تا براي جستجوي شورشيان در جنگل اعزام شوند. موفقيت عمليات بيش از حد انتظار دولت ايران بود و قيام جنگليها به طور كامل سركوب شد. بسياري از آنها دستگير شده و به كلات نادري تبعيد شدند. تجهيزات، مهمات و ادوات آنها مصادره شد. تنها كوچكخان و يك يا دو تن از يارانش گريختند. در حال حاضر كسي از محل اختفاي او خبر ندارد و عدهاي از رفتن او به كرمانشاه و يا تبريز خبر ميدهند. به هر حال، ميتوان گفت قيام جنگليها به پايان خود رسيده است.» حوادث بعدي نشان داد كه وايت در مورد مرگ نهضت جنگل عجولانه قضاوت كرده است.