دوازدهمين سفر رسمي شاه به امريكا و ديدار با كارتر (زندگي سياسي شاه – بعد از كودتاي 28مرداد)
شماره صفحه:315 عنوان مطلب: دوازدهمين سفر رسمي شاه به امريكا و ديدار با كارتر
در 15نوامبر1977(24آبان1356) زماني كه جيمي و روزالين كارتر و شاه و
شماره صفحه:316 شهبانوي ايران در محوطه چمن كاخ سفيد براي مراسم خوشامد ايستاده بودند فرياد هزاران دانشجو كه مشغول تظاهرات بودند شنيده مي شد. پليس براي كنترل تظاهرات گاز اشك آور به كار برد ولي بادي ناسازگار گاز را مستقيما به محل مراسم رياست جمهوري آورد. كارترها و پهلوي ها اشك ريزان سعي كردند تشريفات و تعارفات را درز گرفته آن را كوتاه سازند ولي اين رويداد شرم آور را هرگز فراموش نكردند. جيمي كارتر آن را در كتاب خود «لحظه اي به ياد ماندني» و روزالين كارتر آن را «رويدادي فراموش ناشدني»ناميده است. بعدها رئيس جمهور كارتر آن صحنه را پيش آگاهي خواند كه صورت غمباري بوجود آورد. و دو سال پس از آن گفت به خاطر ايران كشور ما در غمي واقعي فرو خواهد رفت. تظاهرات عليه شاه و دوستان امريكايي او همزمان در واشنگتن و تهران به اجرا در آمد اين رويدادهاي علني مي بايست دنيا را متوجه تغيير وضع در ايران مي كرد. پس از آن شاه بدون آنكه به روي خود بياورد با آرامش خاطر به دوازدهمين سفر رسمي خود ادامه داد. كارترها پهلوي ها را تحت تاثير خود قرار دادند و پهلوي ها كارترها را. در نخستين ديدار كه در سالن جلسات دولتي انجام گرفت شاه بيانات بويژه موثري ايراد نمود كه هميلتون جردن مشاور رياست جمهوري آن را جامع و فراگير ناميده و گفته بود:«فراتر از سخنراني بود- اجراي يك نمايش بود.» هميلتون جردن از حد متعارف نيز تجاوز نموده و گفته بود:« از ميان بيش از چهل تن از سران كشورهايي كه كارتر در نخستين سال رياست جمهوري خود با آن ها ديدار داشته شاه تاثير گذارترين آن ها بوده است.» متقابلا كارتر نيز بر شاه اثر گذاشته بود و بين آن دو روابط شخصي وتفاهم سياسي نزديكي برقرار شد. ديدار هاي 15و16نوامبر1977(24و25آبان1356) بي شباهت به ديدار هاي شاه با روساي جمهوري پيشين نبود. در حقيقت رفتار كارت و تصميم هاي او در مورد ايران شبيه به نتيجه گيري هاي جانسون،نيكسون و فورد بود كه همگي شاه را دوست نزديك خود مي دانستند. بين دو رئيس كشور در مورد حقوق بشر در خلوت سخناني رد و بدل گرديد و شاه موكدا اشاره كرده بود كه قوانين ايران بايد به اجرا درآيد. اين قوانين به گونه اي ساخته و پرداخته شده كه كشور او بتواند در برابر خطر واقعي كمونيسم ايستادگي نمايد. او كارتر را مطمئن ساخت كه به هر حال معترضان
شماره صفحه:317 مشتي بيش نيستند. كارتر نيز در بيانات خود زياد بر اين مطلب پافشاري نكرده بود. به قول خودش«اظهار نگراني كردن تغييري در روند سياسي شاه بوجود نمي آورد» حقوق بشر در ميان سه هدفي كه دولت كارتر از ديدار شاه داشت جايي نداشت. آن سه هدف عبارت بودند از : 1- شاه قانع شود كه رياست جمهوري به روابط ويژه بين ايران و امريكا متعهد است. 2-ضوابطي در نظر گرفته شود تا در مورد نيازهاي مهم دفاعي ايران به تفاهم برسند 3-قانع ساختن شاه به اين كه در اجلاسي كه اوپك در پيش دارد موضعي ميانه رو اتخاذ كند.
مهم ترين مطالبي كه در ديدار واشنگتن مطرح شد موضوع هاي نرخ نفت، خريد اسلحه،نيروگاه هاي اتمي، امور اعراب و اسرائيل و نفوذ شوروي ها در سومالي و اتيوپي بود. به طور كلي شاه توافق نمود به ميانه روي خود در مورد نفت ادامه دهد و پيشنهاد كرد كه در تشويق دوستان خود ملك حسين و سادات به قبول رهبري امريكا در برقراري صلح در خاورميانه همكاري كند. در مقابل نيز براي دريافت اسلحه به ويژه 140فروندF16 و 70فروندF14 كه معتقد بود مطلقا براي دفاع هوايي خود به آن ها احتياج دارد پافشاري زيادي به خرج داد. كارتر به او گفته بود كه در مورد ارائه اين درخواست ها به كنگره نهايت كوشش را به عمل خواهد آورد. محمدرضا شاه در حالي واشنگتن را ترك گفت كه از پشتيباني دولت كارتر از سياست دولت خود كاملا مطمئن شده بود. ديگر به جاي اشك بر اثر گاز در آغاز ورود لبخندي تفاهم آميز بر لب داشت. زماني كه شاه با چارلز ناس كه در صف مشايعين ايستاده بود دست مي داد به او گفت«همه چيز بسيار عالي بود» هر دو رهبر با اشتياق در انتظار ديدار كارتر در آغاز سال نو مسيحي از تهران بودند.