ايران، گزارش اوضاع پولي تا 5 فوريه
محرمانه 5 فوريه 1979 ـ 16 بهمن 1357
از: سفارت آمريكا، تهران ـ 1803 به: وزارت امور خارجه، واشنگتندي. سي ـ فوري
موضوع: ايران، گزارش اوضاع پولي تا 5 فوريه
1- (محرمانه) خلاصه: هيأتاعزامي وزارت اقتصاد و داراييايران به بانكهايخارجي به سرپرستياشرفي معاون اين وزارتخانه در حال عزيمت است. ظاهراً به دليل اوضاع سياسيهيچتلاشي در جهت مشخص نمودن تعهدات بانكمركزي به عمل نخواهد آمد. قوانين انجمن بانكداران در مورد خارج نمودن پول در مطبوعات درج شده است. بانكها بر مبنايتصميمكميتههماهنگي اعتصابات خميني از امروز برنامه هفته‌اي سه روز كار خود را از سر گرفتند. كمبودريال و ارزهايخارجي همچنان سيستم را فلج كرده است. يكي از شعب بانك عمران گزارش مي‌دهدكهپديدهدرماندن در مقابل درخواست‌هاي خروج در اينبانكهايخارجي از جمع سنديكايوام‌دهندگان خود را تجربه مي‌كند. بانكآمريكا هنوز هم يكي از كارمندانآمريكايي خود را در اينجانگهداشته است و سيتي بانك 6 كارمندايراني دارد. ساير دفاتر نمايندگيكاملاً بسته هستند. پايان خلاصه.
2- (محرمانه) دكترجمشيداشرفي معاون وزارت اقتصاد و دارايي در اعتبارات و سرمايه‌گذاريهايبين‌المللي در هشتم فوريه همراه با يكهيأتحسن‌نيت عازم بانكهايخارجي خواهد شد. وي در طول مسافرت دو يا سه هفته‌اي خود به فرانكفورت، بن، پاريس، لندن، نيويورك و احتمالاً واشنگتن خواهد رفت. تفاهم به عمل آمده با مخالفين به وي اجازه مي‌دهدكه فقط «حسن‌نيت دولت ايران» را عرضه نمايد و هيچقولي ندهد. وي البته مي‌تواندتوضيح دهد كه دولت ايرانذخايرارزيخارجي به قدر كافي دارد تا تعهدات قبلي (سررسيده)، بعدي خود را عملينمايد و اينكه پس افت بدهي‌ها به دليل بروز اعتصابات در سيستمبانكداري و ارتباطات راه دور پيش آمده است. بازديدوي از نيويورك شامل مراجعه به دفتر تابعه وزارت اقتصاد و دارايييعنييكشركتسرمايه‌گذاريكه توسط سيروسانصاري برادر انصاريوزير سابق اداره مي‌شود خواهد بود. جهت اطلاع شما، عزيمتاشرفي تا زمانيكه توانست از وزارت دادگستري مجوز سفر بگيرد به تعويق افتاده بود. وي از افراد غيرمشهورليستي بود از اشخاصيكه در اكتبر- نوامبر گذشته پول از ايران خارج كرده بودند. وي در يك لحظه بي‌دقتي خود نزد كارمند سفارت تأييدكردكه 5 ميليون دلار منتقل كرده است اما در تحقيقات به عمل آمده توسط وزارت دادگستريوي از اتهامات وارده حتي در مورد انتقال پول مبرا شناخته شد. اشرفي در رابطه با سرمايه‌گذاريهايخارجي وزارت اقتصاد و دارايي به طور محرمانه به كارمند سفارت گفت عليرغماينكه در حوزه مسئوليتهايويمي‌باشدمدتي است در مورد وضعيتاين نوع عملكرد وزارتخانه هيچمطلبينشنيده است.
3- تلاشها و تمايلات در جهت ايجاد راه چاره‌اي در مورد راكد ماندن مبادلات ارز خارجي دولت توسط اعتصابيونبانكمركزي به نحويكهپرداخت‌هايضروري تعهدات خارجيايران را تأميننمايد به دليلواقعيت‌هايسياسيايران با شكست مواجه شده است. پتانسيلتهديداشخاصيكه در عمليات پرداخت بدهي‌هايخارجيبانكمركزيمشاركتنمايند به مذاكرهبين دولت ايران (مهريسامي و پيراستهوزير اقتصاد و دارايي) با كميتههماهنگي اعتصابات خميني به رهبريسحابي منجر شده است. ظاهراً اينعقيده اگر چه به طور بي‌ضرر مطرح شده است ولي مانع از اجراي آن شده‌اند و پرداخت‌هايخارجيناچاراً تا ايجادراه‌حليبرايشرايطسياسي متوقف خواهند بود. ما تأييدنموده‌ايمكهشورايوزيرانمعمارزاده را در 31 ژانويه به عنوان مديركلبانكمركزي منصوب كرده است وليويتاكنون نامه انتصاب خود را بررسينكرده است.
4-قوانينحاكم بر خارج نمودن سرمايه‌‌ها از بانككه توسط انجمن بانكدارانايرانپذيرفته شده و در تلگرام مرجع گزارش گرديد (تقريباً به طور كامل) در مطبوعات امروز منتشر شد. خارج كردنسپرده‌هايمطالبه‌اي تا حد منابع بانك مجاز شمرده مي‌شود. در مورد حسابهايپس‌انداز شخص مي‌تواند تا 20 درصد سرمايه خود يا تا 1000000 ريال در ماه برداشت نمايد اما نه بيش از يكميليونريال در ماه. (مثلاً مي‌توان ماهانه 100000 ريال را از موجودي 150000 برداشت نمود ولينمي‌توانبيش از ماهييكميليونريال از موجودي 15 ميليونريالي برداشت نمود) كمبودريالكاراييچنينقوانيني را محدود خواهد نمود و ظهور اخيربانك‌زني (سه مورد در هفته گذشته) به خصوص با در نظر گرفتن اخراج پرسنل محافظ از بسياري از شعب بانك‌هايايرانيبانكها را نسبت به نگهداري پول نقد زيادبي‌ميلكرده است.
5- امروز بانكهاي تجارت باز بودند كهمنعكسكنندهتصميمكميتههماهنگي اعتصابات و بي‌اعتبار نمودن درخواست براي اعتصاب تا روز 7 فوريهمي‌باشد. با توجه به پيش‌بيني‌‌ها به خصوص كمبودريالو ارز خارجيبانكهابايد با حداقل خدمات خود در روزهاي شنبه، دوشنبه و چهارشنبه باز باشند. امروز شاهد فعاليتدلالهاي ارز خارجي در سطحيبيشتر از هفته‌هاياخيربوديمولياكثر آنها در بيرون از ماشين‌هاي خود و با همراه داشتن محافظ شخصيفعاليتمي‌‌كنند. بازار «خاكستري» نرخ تبديلريال و دلار بيش از گذشته ضعيف شده و نرخ فعلي 88 ريالبرايخريد و 91-90 ريالبراي فروش است.
6-بانكهاي عمرانحتي در سطح بانكهاي مخصوص سپرده‌هايتجاريكارنمي‌كنندوليبانك توسعه و سرمايه‌گذاريايرانمستثنيمي‌باشد. بانك توسعه و سرمايه‌گذاريايرانكهترتيبآخرين قرضه سنديكايبانكداران را داده بود (60 ميليون دلار) با خارج كردن 30 ميليون دلار از آن كه به منظور تأمينبدهي‌هايكوتاهمدتيكه خود را از قبل براي آن آماده كرده بود دچار مشكلاتي شده است. بانكهاي قرض‌‌دهنده كه در رأس آنها چيس و عمدتاً بانكهايآمريكاييمي‌باشند. قبل از اعطاياين قرض سئوالاتيبرايبانك توسعه و سرمايه‌گذاري مطرح كردند. اينبانك ادعا مي‌كند با اين 60 ميليون دلار مي‌توانداينشرايط را براي مدت دو سال به خوبيسپريكند. در اين صورت اين مسئله يكاستثناء در نظام بانكداريورشكستهايرانمي‌باشد. اينبانكحتيبراييك روز هم درب‌هاي خود را نبسته است و كاركنان آن كه با احتمال كاهش تعداد پرسنل مواجه هستند اخيراً توافق كرده‌اندكه ساعات كاري روز را كوتاه‌تركرده و از تعطيلات سالانه استفاده كنند. (هنگاميكهكاركنان بحث مي‌‌كردندكهبايستيهمبستگي خود را با ديگران نشان دهند و در طول هفته گذشته در منزل بمانند مديريتبانك گفت در خانه نشستن به آنهاييكه در زجر و محروميت هستند كمكنمي‌‌كند اما اگر كاركنان قبول كنندكه حقوق اينروزهايي را كه سر كارمي‌روندبرايكمك به خانواده قربانيان اختصاص يابد با چنينكاري موافقت خواهد كرد. تهديد به اعتصاب بدينترتيب خاتمه يافت.)
7-اكثر دفاتر نمايندگيبانكهايآمريكايي همچنان تعطيل هستند و از 15 دفتر نمايندگي فقط 5 عدد از آنها سه روز در هفته باز هستند (بانكآمريكا و سيتيبانك). جيمويترنماينده باتجربه بانكآمريكا در روز 6 فوريهاينجا را تركمي‌كند اما مارلينناروگييكي از كارمندانبانكهم‌اكنونبازگشته است. سيتيبانك 6 كارمندايراني در حال كار دارد ولي چند روزي است كههيچارتباطي با دفتر مركزي خود در آتن نداشته‌‌اند.
سوليوان